fingerspitzengefühl

De wroeging in het gezicht waarmee wij, Belgen, sommige Duitse woorden zeggen – met het woord Schmetterling begrijp je onmiddellijk wat ik bedoel – staat lijnrecht tegenover het dagelijkse gebruik van het woord fingerspitzengefühl. De schijnbare finesse die je wil aantonen door het woord te gebruiken, hoor je bij de uitspraak duidelijk terug. Het woord werd ooit verkozen tot het mooiste Duitse woord in onze taal. Het won met een duidelijke voorsprong op 'überhaupt'.

Het woord wijst altijd op een bepaalde behendigheid, een onmiskenbaar fijne manier van handelen. Of het nu een voetballer is die een bal precies in de rechterbovenhoek van het doel trapt, of een hulpverlener die een angstig kind op zijn gemak kan stellen; het is de tact, de precisie en de verfijndheid die in de derde dimensie van dit woord schuilgaat.

Fingerspitzengefühl is dan ook een staat van intuïtie waarmee iemand erin slaagt om een delicate situatie juist in te schatten en daar ook naar handelt. Die bewuste staat is, zonder het Duitse woord te noemen, beschreven door de Japanner en Boeddhist Daisetsu Teitaro Suzuki in een boek over zwaardkunst. Gekaderd binnen Japanse zentheorieën en het boeddhisme gaat het om een werkelijk meester te worden van een kunst. De technische kennis alleen is niet voldoende, men moet de techniek overstijgen zodat de kunst een 'kunst zonder kunst' wordt die uit het onderbewuste groeit.

Het Duitse leenwoord verliest heel wat van zijn praal indien we het zouden vertalen. Ons vingertoppengevoel of het Engelse finger tips feeling kan niet in de kleinste nabijheid het uitspraakplezier van het origineel evenaren. Dat Belgen en Nederlanders het woord zo graag gebruiken, is te verklaren door de aanwezigheid van veel medeklinkers die tegen de tanden of tegen de lippen moeten worden uitgesproken. Dat blijken de favorieten van moedertaalsprekers van het Nederlands. Probeer het vooral zelfs eens over je lippen te laten vloeien, moest dat tijdens het lezen nog niet zijn gebeurd.