de chaos van Kluger Hans

Moeten we chaos vermijden in onze gestructureerde maatschappij of kan het ons juist vooruithelpen? Chaos probeert een antwoord te formuleren op die vraag. Volgens de bijgevoegde inleiding in de editie vormt chaos een medicament tegen de toxische positiviteit van tegenwoordig. Niks te “het komt allemaal wel goed”-en dus, meer ruimte voor de inherente onrust van een mensenleven. Wat volgt, is een magazine met literair interessante stukken en intrigerende beeldtaal. Als pretentieuze literatuurstudent van dienst las ik het graag; het taalspel en de beeldspraak zijn de moeite waard. Geen zorgen, wiens leesinteresses minder uitgaan naar gedartel met woorden vindt wellicht de eigen smaak wel ergens terug in de erg gevarieerde bundel.

Een pronkstuk van Chaos is Primar y Mirror Selfie van Pieter Franciscus M, een sterk staaltje poëzie dat pas tot zijn recht komt als je de tijd neemt om het meerdere keren te lezen. Gedachten gevangen in raten, de chaos in patronen. Inderdaad de eerlijkheid over hoe het allemaal écht voelt die kan dienen als een middel tegen onnatuurlijk optimisme. Dat betekent niet dat hoopvolle sentimenten niet opduiken in Chaos – juist wel. In die raten van chaos duiken de kiemen van hoop op, nieuwe invallen en nieuwe wegen om in te slaan. Primar y Mirror Selfie is misschien een van de explicietere stukken wat dat thema betreft, maar het verschijnt op haast elke pagina. Het masker van Lautréamont draagt ons smoelvel (BEL Radio Edit) BASS BOOSTED van Benjamin De Roover en Casper Burghgraeve zoekt de betere wereld tussen de maatschappijkritiek (“Ja, vat dat maar op als een dreiging, de dreiging die liefde heet”). Jan Moens’ vertaling van Yamakawa Masao’s De ogen van de professor is dan weer een magisch-realistisch kortverhaal, met spikkeltjes rouw en hoop tussendoor.

Soms overheerst de chaos wat. Zo omschrijft Zolang je maar gelukkig bent van Evelien Flink de effecten van toxische positiviteit van de omgeving op de protagonist. De goedbedoelde tips ten spijt verschijnt de onverhoopte chaos in onafgewerkte zinnen en gedachtegangen zonder eindbestemming of doel. Laten we het wel stellen, ikzelf ben schuldig aan elke simpele suggestie. O gij die uitstelgedrag vertoont, hebt u al overwogen om te beginnen? Een glas water te drinken, een agenda te kopen? Ik verklaar u voor genezen! Het is niet dat ik niet weet dat de wereld niet zo eenvoudig in elkaar steekt en dat de meeste problemen complexer zijn dan dat – glazen water hebben weinig te zeggen over neurodiversiteit, gok ik – maar het stemt uit een volslagen onbeholpenheid om werkelijk van dienst te zijn. Helpen kan niet, maar wil ik wel. Juist die onbeholpenheid, exact dat onbegrip van die oningewijden zoals ik, stroomt doorheen Zolang je maar gelukkig bent. “Dit is mijn hoofd”, zegt Evelien Flink, en ik had geen glas water bij de hand.

Chaos is divers, zowel in thematiek als in stijl, maar Chaos is ook jong. Veel van de vragen ontleed in de bundel zijn vrij universeel, maar worden bekeken met een jonge blik, benaderd vanuit gezwinde pas. Het is een poging om de dissonanties om ons heen onder woorden te brengen. Soms charmant en soms hakkelend, soms een tikkeltje confronterend, soms in ontleende frasen. Het doet wat het belooft, namelijk in een dikke honderd pagina’s een medicament zoeken tegen die toxische positiviteit. In twijfel, in zelfvertrouwen, in vragen en in observaties, in woord en in beeld. Je kan jezelf afvragen of een dosis chaos voldoende is om alle “wees niet verdrietig, het komt wel goed”-opmerkingen en consorten weg te werken, maar waar een bundel alleen wellicht weinig duurzaams zal betekenen, is het wel een begin. Het laat alles toe, laat het bestaan in alle passiviteit. Narigheid kan weinig kwaad op die manier. Het is een opluchting dat het nog mag.

Wil jij graag een stuk inzenden bij Kluger Hans? Creatievelingen in woord en beeld kunnen er terecht. Meer informatie vind je op hun site: https://www.klugerhans.org