Rusland is iets magisch. Ik kan niet aan dit uitgestrekte steppenland denken zonder dat mijn geest verdrinkt in de imaginaire donkere ogen van melancholische meisjes met een froufroutje. Een droge wind schuurt langs troosteloze betonnen flatgebouwen die eindeloos blijven vervallen. Oude vrouwtjes mopperen terwijl een roekeloze wandelaar door het ijs zakt. In de stations die aan het tsaristische verleden herinneren stoppen treinen gemaakt van conserven. Badend in bloedmooie, ouderwetse tristesse zuchten ze hun dieseldamp de hal in.
Graag had ik mijn dromerige idee aan de werkelijkheid getoetst, maar tot op heden ben ik er niet in geslaagd om in Rusland te raken. Zolang de ethisch niet echt verantwoorde maar wel ontzettend handige lowfare-airlines Moskou niet aandoen zal dat waarschijnlijk ook niet snel veranderen. Als Mozes niet naar de berg komt, dan zal de berg echter naar Mozes komen: dit semester strijkt Rusland in het kader van Europalia.Russia 2005 neer in België, vastbesloten om een goede indruk te maken.
Eén van de hoogtepunten van de Europalia is ‘Street, Art and Fashion', een tentoonstelling van het werk van enkele actuele Russische fotografen. In de nieuwe vleugel van het Antwerpse FotoMuseum hangen zo'n 120 beelden uit een natie die nog wat wankel op haar inmiddels van nylonkousen voorziene benen staat. Er zijn lichte foto's met verliefde koppels, bontmutsen, een draagbare maan en gezichten met sproeten. De boventoon van de tentoonstelling is echter grimmiger. Een reeks beelden met de veelzeggende titel ‘Children from Tsjernobyl' toont halfnaakte radioactief verminkte kinderen. De ijsblauwe ogen van een meisje dat aan albinisme lijdt zijn intrigerend mooi. In een andere zaal zie je dan weer impressies van de laatste communistische opstootjes. Felle rode vlaggen worden vastgehouden door verbeten die-hards van alle leeftijden, terwijl op de achtergrond repetitieve marsmuziek klinkt. Erg opvallend is ook een gigantisch drieluik van Group AES+F dat een dor woestijnlandschap toont. Op het rode zand staan kinderen met futuristisch oorlogsmaterieel. Het werk doet denken aan goedkope sciencefiction en Amerikaanse reclameprenten uit de jaren '50, maar voegt er een wrange smaak aan toe. Andere fotografen focussen op de tegenstelling tussen het oude en het nieuwe Rusland. Reclameaffiches met Claudia Schiffer steken af tegen de grauwe gebouwen. Bejaarden lopen gelaten langs Claudia heen. Na 45 jaar Koude Oorlog is het kapitalisme onherroepelijk binnengedrongen, maar het kent zijn plaats nog niet helemaal. Tegenover de symbolen van het Rijke Westen hangen foto's van bedelaars en straatkinderen. Twee meter verder zie je een collage van beelden van een rijke puber. Zijn haar zit in model en hij heeft een chauffeur.
Oude vrouwtjes mopperen terwijl een roekeloze wandelaar door het ijs zakt.
‘Street, Art and Fashion' loopt nog tot 8 januari in het FotoMuseum en kost 4 euro. Voor die prijs kan je het hele museum bezoeken, waar onder andere ook het erg interessante ‘New Photographers 2006' te zien is. Ook in het MoMu en in het MuHKA zijn er tentoonstellingen in het kader van de Europalia. Het MoMu pakt uit met ‘Katharina Prospekt', een door Rusland geïnspireerd modeproject van het ontwerpersduo AF Vandervorst. In het MuHKA kan je met ‘Angels of History' het Moskous conceptualisme ontdekken. In heel het land is er dit semester à volonté beeldende kunst, mode, muziek, theater, films, fotografie en literatuur uit Rusland. Het volledige programma is te vinden op www.europalia.be.