Met verbazing kon menig Antwerpenaar dit jaar vaststellen dat op een goede morgen een reusachtige rode A op zijn Boerentoren prijkte. Voorwaar een ongebruikelijk zicht. Toeval of weer een akkefietje van enkele al te frivole kunstenaars die ook dit bouwwerk trachten te ontsieren? Na onafzienbare tijd werd dezelfde toren zelfs opgesmukt met een gedicht van Antwerpen’s even eigenste stadsdichter. Die laatste kunstgreep verduidelijkte de hele situatie. Dit jaar vindt in de metropool de evenementreeks Antwerpen Boekenstad plaats. Alles wat met boeken en literatuur te maken heeft krijgt in en rond de stad een prominente plaats toegewezen. Antwerpen is dan ook de stad van de culturele en literaire avant-garde, van beeld, poëzie en een rijk letterkundig verleden. Dat laatste aspect zal vanaf 17 oktober aanstaande verder uitgediept worden in de veelbelovende tentoonstelling “200 jaar Vlaamse letteren”.
AMVC-Letterenhuis
Een betere plek dan het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven (AMVC) kon men voor deze nieuwe permanente tentoonstelling niet uitkiezen. Het Letterenhuis werd dit jaar niet voor niets door de Vlaamse regering erkend als “het literaire archief van en voor Vlaanderen”. Naast een ruime tentoonstellingsruimte bevindt zich in het AMVC Vlaanderen's grootste letterkundige archief. Wie graag een keer in de handschriften, brieven, documenten of afbeeldingen van zijn of haar literair idool snuffelt, zal enkel hier ten volle aan z'n trekken komen. Ook voor neerlandici die zich met onderzoek en teksteditie bezig houden is dit the place to be. Men gaat er bij het AMVC van uit dat een archief niet enkel dient om stof op te vangen. De inhoud van de talloze mappen en dozen staat dus niet alleen de onderzoeker ter beschikking, maar kan evengoed voor het grote publiek tot leven gebracht worden, in een tentoonstelling bijvoorbeeld. Aan de hand van een veelzijdige en zorgvuldige selectie uit de ruim 2 miljoen brieven en handschriften, 130.000 foto's en 35.000 affiches werd een expositie samengesteld die twee eeuwen Vlaamse literatuur in beeld brengt.
Modern cachet
Men hoeft zich in geen geval te verwachten aan een eindeloze parking glazen kasten die slechts enkele verfomfaaide en vergeelde prentkaartjes herbergen. Deze expo is zonder twijfel mee met zijn tijd. Het gevarieerde aanbod aan archiefstukken wordt met audio-visueel materiaal en moderne media aangevuld. Elektronisch opgeslagen data van literair en literair-kritisch werk, fragmenten uit documentaires en films, alsook stemopnames van auteurs geven het geheel een modern cachet. Het blijft in ieder geval uitkijken naar de authentieke handschriften van oudere en modernere auteurs. U krijgt bijvoorbeeld de kans om de kladversie van Paul Van Ostaijen's bekende gedicht “Marc groet 's morgens de dingen” te ontcijferen. Voor andere liefhebbers is er een origineel fragment uit “De Leeuw van Vlaanderen” van Conscience of “Pieter Daens” van Louis Paul Boon. Ook enkele schetsen van Lanoye's “Ten Oorlog” zullen te zien zijn.
Eén verhaal
De tentoonstelling is volledig chronologisch opgebouwd en vormt één verhaal. Er wordt gewerkt met contrasterende of elkaar aanvullende verhaallijnen. In het interbellum confronteert men bijvoorbeeld de provincialistische streekliteratuur genre Claes en Timmermans met het steedse modernisme. Aan de hand van vele citaten komen deze verschillen duidelijk aan het licht. Het zwaartepunt van de tentoonstelling ligt echter op de literaire productie van de laatste 50 jaar. Een hoogst interessant gegeven is ongetwijfeld ook het feit dat men stilstaat bij alle aspecten van het literaire bedrijf. Het overdadig beschikbare materiaal liet de organisatoren toe niet alleen schrijvers en hun werk in beeld te brengen, maar ook het werk van uitgevers, drukkers, binders, vormgevers, typografen, illustratoren, tijdschriftmedewerkers en critici. De echte meerwaarde van “200 jaar Vlaamse letteren” bestaat er hoogstwaarschijnlijk in, niet enkel de literatuurgeschiedenis an sich, maar ook de wijze waarop literatuur “werkt”, voor een ruimer publiek te reveleren.
200 jaar Vlaamse Letteren: van 17 oktober 2004 tot 16 januari 2005. Van dinsdag tot zondag 10-16:30 uur. Inkom: 3 - 1,5 euro. AMVC, Minderbroederstraat 2000 Antwerpen. Tel. 03/222.93.20 e-mail: amvc.letterenhuis@stad.antwerpen.be