Internetfora zijn de cafétogen van vandaag, wordt wel eens gezegd. Maar dan wordt u wakker met barstende hoofdpijn en is de scheldtirade - die op dat moment zeer terecht was - nog steeds voor iedereen beschikbaar. Gelukkig staat uw naam er niet bij, laat staan uw foto, maar het is blijkbaar toch iets minder vluchtig dan alcohol, dat internet. Ook de fora van gereputeerde nieuwssites ontsnappen niet aan de groffe, racistische, fascistische, misogyne en andere uitspraken. Om die reden hebben CD&V-senatoren Els Schelfhout en Pol Van Den Driessche samen met de interculturele vereniging Kif Kif een oproep gelanceerd om deze fora strenger te reguleren en foute berichten eruit te filteren. Maar is dit niet gewoon censuur? dwars flamede en spamde en wachtte op replies.
Verantwoordelijke mensen horen verantwoordelijk te handelen
Mensen mogen doen, zeggen en schrijven wat ze willen, zolang ze geen wet overtreden. Daarover gaat het dus niet. De vraag is of gerespecteerde media ook de meest gore, bevooroordeelde en ongeïnformeerde cafépraat moeten legitimeren door er hun naam aan te verbinden.
Kranten drukken lang niet alle lezersbrieven af die ze binnen krijgen. Anonieme brieven maken sowieso geen kans. Scheldpartijen evenmin. Maar op hun internetsites moet plots alles kunnen, ook al beweren de media dat ze streng selecteren. Dan verschijnt er vlak na de dood van Hugo Claus op het forum van De Standaard: “Het varken is dood. Opgeruimd staat vrolijk.” Niemand is bij wet verplicht alleen maar met respect over de doden te spreken. Maar waarom komt zoiets op de website van een kwaliteitskrant? Waarom laten ze opzichtige pseudoniemen als “Enzo Voort” en “Vrije meningsuiting” toe? Ik ben niet zo naïef te denken dat dit soort reacties en meningen door een groot Verlichtingsoffensief helemaal te voorkomen zijn. Maar verantwoordelijke mensen horen verantwoordelijk te handelen. Media dus ook. Maar nu hoor ik journalisten toevallige meningen of internetpols als gezagsargument inzetten (“Op de site van De Standaard las ik...”), terwijl ze eigenlijk bedoelen: “In café ‘Doe Ze Nog Eens Vol’ hoorde ik gisteren een ladderzatte man beweren…”
Moeilijk is de oplossing helemaal niet. Het internetforumbeleid van The New York Times kan als voorbeeld dienen: “We follow the same standards for taste as the daily newspaper. A few things we won't tolerate: personal attacks, obscenity, vulgarity, profanity (including expletives and letters followed by dashes), commercial promotion, impersonations, incoherence and SHOUTING.”
Geert Buelens is hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Utrecht
Zonder anonimiteit is er minder nood aan censuur
Wij vinden niet dat internetfora aan banden moeten worden gelegd, wat niet betekent dat wij racisme en haat willen verdragen. Ik erger me ook dagelijks aan het diep in de samenleving gewortelde racisme. Maar evengoed erger ik me al een tijdje aan de censuur die door sommigen gepredikt wordt. Het bannen van racisme, vitriool, haat en verwijten op mediasites is een ontkenning van een niet te ontkennen onderstroom in onze samenleving. Een verwerpelijke onderstroom die niet zal verdwijnen door een verbanning van bepaalde sites. Integendeel, wees er maar zeker van dat het een pervers effect zal hebben. Nog meer frustratie. Nog meer bevestiging van het eigen gelijk. Nog meer aversie tegen het politiek correcte denken.
Laat die berichten dus staan op de mediasites! Het houdt ons bovendien dagelijks een spiegel voor van hoe erg het gesteld is met onze samenleving. Laat het juist progressieve politici motiveren om verder te werken aan een diverse en verdraagzame samenleving. Het toont ons elke dag opnieuw aan dat er nog veel werk is!
De delete-toets is dus niet de oplossing. Maar ik wil daarentegen wel pleiten voor iets anders: haal de lafheid uit die fora. Je kan maar opkomen voor het persoonlijk recht op vrijemeningsuiting als er sprake is van een persoon. Haal de nicknames en andere vormen van anonimiteit eruit. Want waarom wil men toch zo graag zijn of haar – oh zo belangrijke – mening uiten, maar heeft men tegelijk wel schrik kenbaar te maken van wie die mening is?
We hebben een algemene wetgeving tegen racisme, die wellicht nog kan verbeterd worden, maar ik bepleit dat die wet alomvattend zou zijn, dus voor alle maatschappelijke domeinen inzetbaar. Maar dat is pas mogelijk als mensen hun mening niet meer in anonimiteit kunnen uiten.
Bart Caron (VlaamsProgressieven) is Vlaams volksvertegenwoordiger