De Universiteit Antwerpen biedt tientallen master-na-masteropleidingen aan. Eén daarvan, de manama Internationale Betrekkingen en Diplomatie (IBD), ontving vorig jaar een negatief rapport van de visitatiecommissie. Deze commissies moeten het niveau van het hoger onderwijs bewaken. dwars was benieuwd of er daadwerkelijk problemen waren met deze populaire opleiding en trok op onderzoek uit.
In België geldt de vrijheid van onderwijs. Als je morgen in je tuinhuis een nieuwe opleiding uit de grond wil stampen, kan dat. Om erkende diploma’s te kunnen uitreiken, moet je opleiding echter geaccrediteerd worden door de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO). Die komt echter niet iedere keer zelf uit Den Haag overgevlogen om je opleiding te beoordelen: daarvoor stuurt ze een visitatiecommissie. Deze commissies worden georganiseerd door de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR). Voor iedere visitatie wordt er een aparte commissie samengesteld met onderwijsdeskundigen, vakdeskundigen en een student uit vergelijkbare opleidingen in Vlaanderen. De visitatierapporten zijn immers steeds comparatief: in een visitatieronde worden alle Vlaamse opleidingen binnen het domein in kwestie vergeleken.
De feiten
Eind 2007 was het de beurt aan alle Vlaamse opleidingen in de politieke wetenschappen om geëvalueerd te worden. De commissie oordeelde dat de kwaliteit van de UA-manama Internationale Betrekkingen en Diplomatie onvoldoende was. Het programma en de doelstellingen zouden niet getuigen van een masterniveau en enkele vakken zouden thuishoren in een inleidende bachelor. Het zou daarom nodig zijn de toelatingsvoorwaarden te verstrengen en een schakelprogramma in te voeren voor studenten die niet uit de politieke wetenschappen of een gelijkaardige opleiding komen. Tot dit jaar kon iedereen met een masterdiploma deelnemen, welke opleiding hij of zij ook gevolgd had, wat tot erg grote niveauverschillen leidde. "Dat is inderdaad een groot probleem", bevestigt een student. "Het maakt een groot verschil of je vooropleiding Sociaal Werk of Politieke Wetenschappen is. Voor sommigen was het allemaal nieuw, voor anderen waren sommige vakken gewoon herhaling."
De opleiding zou ook te professioneel gericht zijn en niet academisch genoeg. De studenten krijgen veel vaardigheden mee, maar die zouden vooral gericht zijn op het maatschappelijke en beroepsmatig functioneren. Er is onvoldoende aandacht voor kennisontwikkeling en er gaat te weinig aandacht naar het bijbrengen van een onderzoeksattitude en dito vaardigheden. Tot slot moet volgens de commissie ook de lat voor de masterproeven hoger: de thesissen worden enkel nagelezen door de promotoren en die blijken erg genereus in het toekennen van punten. Over de kwaliteit van het personeel en de afstemming van de didactische concepten op de inhoud en de doelstellingen van de opleiding was men tot slot wel positief. Over het geheel is de opleiding in haar huidige vorm echter gebuisd.
De toekomst
De UA heeft voor de manama IBD een omvormingsdossier tot initiële master ingediend. Hierover wordt in juni beslist. Als dit goedgekeurd wordt, verdwijnt de manama en wordt de opleiding een gewone master. Als er hiervoor geen goedkeuring komt, blijft de manama IBD bestaan. De opleiding blijft ook gewoon erkend: het duurt nog een tijd alvorens de UA zich bij de NVAO moet gaan verantwoorden over de slechte visitatie. In de tussentijd kan er nog heel wat bijgestuurd worden.
Zo komen er al zeker nieuwe vakken en een tweede lezer voor de thesissen. De opleiding zal ook niet meer voor alle studenten openstaan: schakelprogramma’s van 6 tot 60 studiepunten zullen verplicht zijn voor wie geen masterdiploma heeft in de politieke wetenschappen, sociologie, communicatiewetenschappen, sociaaleconomische wetenschappen of gelijkgestelde opleidingen. "Of dat zo'n goed idee is, weet ik niet", reageert een student. "De kleinste schakelprogramma's, die van 6 of 12 studiepunten, moeten tijdens de opleiding zelf gevolgd worden. Studenten die dus uit een atypische vooropleiding komen en het sowieso al moeilijker zullen hebben, krijgen zo nog meer werk voorgeschoteld. Al bij al zou ik de richting echter wel aanraden, zeker met de hervormingen die er nu komen. Voor mij was het een echte eye-opener: je krijgt er een breed panorama op de hele wereld. Al loopt er helaas wel heel wat mis in de opleiding..."
Wie interesse heeft in deze manama, moet dus niet meteen het ergste verwachten. In juni valt de beslissing of het een manama blijft of een master wordt. De verantwoordelijken kunnen dan ook nog beslissen over verdere aanpassingen aan de opleiding. Na dit nummer gaat dwars op vakantiestop, maar het laatste nieuws kan je vinden op www.ua.ac.be/IBD.