Er zijn zo van die ongelooflijk ijverige studenten die net van een andere planeet lijken te komen en een buitenaards gevoel voor timemanagement hebben. De studentus voluntaris is een ras apart en door middel van buitengewoon slechte schaduwtechnieken, heb ik het op mezelf genomen om de natuurlijke habitat van deze soort in de schijnwerpers te werpen. Dit keer doe ik mee met Jonathan, vrijwillig fietser en ondersteuner van Critical Mass Antwerpen.
Op de laatste vrijdag van de maand wordt naar goede gewoonte op het Theaterplein verzameld om samen te gaan fietsen. Als ik aankom, ga ik onwennig aan de kant zitten. Ik ben dan al niet zo’n fervent fietser (wat zich vertaalt in de geleende fiets die ik onhandig meesleur), de grote groep aan fietsenthousiastelingen die ik verwachtte te zien, is er niet. Of toch? Ik zie zo’n tien mensen staan. Een grappig zicht, want terwijl ik dit tiental observeer, merk ik op dat er meer voyeurs zijn. Deze voyeurs zijn met z’n drieën, uitgerust in politie-uniform, fluo vestjes en perfecte, peperdure fietsen. Van een afstand staan ze de tien critical massers gade te slaan. En ik kijk naar hen. Wat een postmodern metavoyeuristisch schouwspel!
Politie-escorte
Ik besluit mijn insider toch even op te bellen, om er zeker van te zijn dat ik wel op de goede locatie ben. Ik zie Jonathan in zijn broekzak tasten en zijn gms bovenhalen. Ik zit juist. Ik wandel naar het groepje dat uit vier kerels, een vrouw in overall met bakfiets en een jong gezin bestaat. Jonathan ontvangt me hartelijk en legt uit wat de bedoeling van de meeting is: “Critical Mass komt uit de Verenigde Staten. Het is allereerst een collectieve overtuiging om het stalen ros en masse te vieren. Elke laatste vrijdag van de maand fietsen er zo wereldwijd mensen gemiddeld een uurtje rond in hun respectievelijke steden, gewoon voor het samenzijn en om het genot van de wind door je haren te voelen.” Door de huidige koude, en de ongelukkig gekozen open pumps die ik aanheb, ben ik niet helemaal mee. “Ten tweede is het ook een protest. Het is een manier om de te grote aanwezigheid van gemotoriseerde voertuigen in stadscentra aan te kaarten. Het doel is een bredere erkenning te geven aan de fiets, de fietser en de plaats die zij verdienen in een stad.”
Ik vraag af waarom we nog staan te wachten. Jonathan zucht en lacht: “Onze relatie met de politie is nogal speciaal. Vroeger deden we nog de moeite om onze fietsactie, die dus geheel vreedzaam verloopt, als evenement aan te vragen bij de gemeente. Nu doen we dat niet meer, mede omdat er in de winter minder mensen meedoen. Als je met je vrienden gaat fietsen, ga je dat toch ook niet eerst aangeven?” Ik schud m’n hoofd. “Nu ja, sindsdien staat de politie erop dat we geëscorteerd worden en dat alles volgens de verkeersregels verloopt. Op dit eigenste moment staan we dus te wachten op hun goedkeuring om te mogen vertrekken. Kan je dat nu geloven?” Eerlijk, ik kan het niet geloven. Na overleg tussen een van de Critical Massers en de politie wordt uiteindelijk op geheel arbitraire basis beslist dat de tijd gekomen is om te vertrekken. En dat doen we, gevolgd door onze eigen politie-escorte van drie. Er is niet echt een fietsroute uitgestippeld. We houden het spontaan en we volgen gewoon de mensen vooraan richting Park Spoor Noord.
Critical Fail
Ik bevind me naast de vrouw met bakfiets. Ze draagt een vuile overall, heeft warrig haar en lijkt een steevaste liefde voor natuur te zweten. Ze fietst al geruime tijd mee met Critical Mass uit ecologische en principiële overwegingen. “Fietsen is gewoon nodig voor de planeet,” zegt ze. Ze is niet onder de indruk wanneer ik in de eerste bocht de remmen moet toegooien en bijna tegen de grond smak. Dat was dan het einde van ons gesprek en het einde van mijn zelfvertrouwen. Gelukkig komt Noam naast me fietsen. “Ja, je komt hier wel, euhm, in stijl fietsen,” lacht die. “Fietsen er dan enkel hippies mee normaal?” vraag ik half grappend, half beschaamd om mezelf. “Zo lijkt het vandaag wel een beetje, hé?” Hij vertelt me over zijn ervaring met Critical Mass in Parijs. Vorig jaar fietste hij helemaal naar daar om zijn eerste Critical Mass ervaring op te snuiven. “Het was zo overweldigend, zo groots. Zo moet het hier ook worden.”
Ik merk op dat we in België toch niet erg moeten klagen over fietspaden en dergelijke. “Het valt al bij al nog wel mee,” zeg ik nog. Totdat we luttele minuten later een brug tegenkomen waarop een bordje staat dat aangeeft dat voetgangers moeten oversteken. Over fietsers staat er niets, ook al is het fietspad abrupt ten einde. Met een triomfantelijke grijns draait de koploper zich om: “Mevrouw de politieagente, ik weet niet wat ik moet doen. Het is nogal verwarrend.” We worden verzocht af te stappen en over te steken.
Nu fietst Floris naast me. Net zoals zijn voorgangers laat hij zich even enthousiast uit over het fietswezen, over de nobelheid en het praktische nut van de fiets en de leut van Critical Mass. Jonathan nodigt me nog uit voor de Fietskeuken. Ik stel me een avontuurlijk scenario voor waarbij ik achter een fornuis op een fiets zit te kokkerellen, maar word bitter teleurgesteld als hij me uitlegt dat je tijdens de Fietskeuken wordt aangeleerd je eigen fiets te herstellen. Dit vindt plaats in Jeugdcentrum Kavka. Misschien moet ik mijn eigen fiets dan maar eens herstellen, en kan ik mijn geleende ros heelhuids aan mijn barmhartige samaritaan terugbezorgen. Fietsen op vrijdag, het is een leuk avontuur, vooral als je het doet met praatgrage vreemden en als de politie je op de hielen zit.