‘Pastoraal’ en ‘dienst’ mogen voor sommigen dan wel onbekende termen zijn, bij de pastorale dienst van onze universiteit zijn ze wel degelijk met dingen bezig die elke student aangaan. Het beantwoorden van levensbeschouwelijke vragen en de organisatie en ondersteuning van talloze activiteiten maakt dat de medewerkers hun handen vol hebben. Daarnaast gaat de dienst ook met zijn tijd mee. In het bijzonder doet de aanstelling van twee nieuwe actoren, Ken Hendrickx en Buket Karaca, een frisse wind blazen door de gezellige zitkamer van ‘Zomaar een dak’, de thuisbasis van de Universitaire Parochie. dwars strikte het duo voor een gesprek en viste uit waarom de Antwerpse student zijn pastorale dienst als relevant mag beschouwen.
Jullie werken allebei bij de Pastorale Dienst, maar wat is de Pastorale Dienst eigenlijk?
Ken Hendrickx Officieel is de Pastorale Dienst nog een overblijfsel van de UFSIA, de voorganger van de Universiteit Antwerpen. De dienst is ontstaan uit de Jezuïetenorde en onze baas Johan Vanhoutte is bij mijn weten nog altijd een Jezuïet (lacht). Zoals iedereen weet is Universiteit Antwerpen pluralistisch, wat betekent dat alle denkstromingen en religies hier een plaats moeten kunnen krijgen. Het komt erop neer dat wij als Pastorale Dienst een open deur zijn, vandaar ook de naam ‘Zomaar een dak’. Iedereen is hier welkom, of je nu moslim, jood, boeddhist of atheïst bent. Wij hebben geen verborgen agenda, dus wij proberen je niet te bekeren als je hier binnenkomt – in tegenstelling tot wat sommigen misschien denken.
Iedereen kan hier activiteiten organiseren zoals bijlessen, bierproeverijen, spaghettiboefs enzovoort, maar er is uiteraard ook plaats voor katholiek geïnspireerde activiteiten. Zo zijn er tijdens de advent en de vasten misvieringen, net als een jaarlijkse in memoriam-viering voor de overleden personeelsleden en studenten. De Verkenningsdagen zijn dan weer op een veel groter publiek gericht, net zoals Kerst op UA, een samenwerking met Unifac en alle studentenclubs. Verder richt Johan twee keer per academiejaar een tweemaandelijkse cursus mindfulness in die, net als onze abdijweekends, al maanden op voorhand volzet is. Verder wil ik ook nog graag Amahoro vermelden, het solidariteitskoor waarvan ik voorzitter ben.
Er bestaan wel wat misvattingen over wat de Pastorale Dienst juist inhoudt. Hoe proberen jullie aan de student duidelijk te maken wat er hier juist gebeurt?
Ken Op de gevel van ons gebouw prijkt het opschrift ‘Zomaar een dak’, een verwijzing naar ‘Zomaar een dak boven wat hoofden’, een lied van Huub Oosterhuis. Maar dat is blijkbaar niet altijd even duidelijk.
Buket Karaca Inderdaad, zo sprak ik onlangs een studente die dacht dat dit gebouw een opvangplaats voor daklozen was. Om maar te zeggen dat er soms verwarring bestaat rond wat wij hier juist doen. (lacht) De belangrijkste manier om die misvattingen de wereld uit te werken blijft mond-tot-mondreclame. Door nieuwe activiteiten te organiseren en de studenten uit te nodigen, verspreiden we het woord. Ze kunnen hier afspreken om een groepswerk te maken of gewoonweg hun vrienden meenemen om een kop koffie te drinken. Als we spreken over studenten, hebben we het over alle schoollopers aan de Universiteit Antwerpen, niet alleen die op de Stadscampus.
Bij een werkgever als de Pastorale Dienst terechtkomen is niet echt vanzelfsprekend, welke opleidingen hebben jullie gevolgd en hoe zijn jullie hier terecht gekomen?
Buket Ik heb geen religieuze opleiding genoten. Na mijn studie rechten hier in Anwerpen, volgde in het buitenland nog een European Master in de Mensenrechten. Bij mijn terugkeer werd ik opgebeld door Johan omdat ze iemand zochten voor de moslimstudenten. Mijn naam was een paar keer gevallen omdat ik tijdens mijn studies ook actief was in twee studentenverenigingen. Ik ben vervolgens op gesprek gekomen en heb met de collega’s kennis gemaakt en dat ging zodanig goed dat ze mij er direct bij wilden. Mag ik het zo zeggen, Ken?
Ken Ja hoor, zeker.
Buket Dus nee, ik heb helemaal geen opleiding gevolgd die zou passen binnen de functieomschrijving, maar zoals Ken zei, gaat het niet alleen om het religieuze. Wij proberen ons open te stellen voor de studenten en kijken naar hun echte noden. Zij hebben geen nood meer aan de strikte opvolging van religieuze regels, maar ze willen dat meer tot uiting brengen in andere activiteiten. En daar willen wij zo breed mogelijk in gaan, rekening houdend met het levensbeschouwelijke.
Meer specifiek organiseer ik dus activiteiten die gericht zijn op de moslimstudenten. Vorige week organiseerde ik een mentoractiviteit zodat de studenten die net zijn begonnen op de universiteit kennis kunnen maken met studenten uit de hogere jaren. Dat gaat niet enkel over examenvragen, maar ook over alle activiteiten die de universiteit organiseert of die op de universiteit georganiseerd worden. Wij willen de studenten helpen om aan zelfontplooiing te doen, iets dat altijd gemakkelijker gaat als je gemeenschappelijke punten vindt met andere studenten.
Ken Ik heb op mijn beurt communicatiewetenschappen gestudeerd, ook aan Universiteit Antwerpen. Ik ben op deze dienst terechtgekomen via Amahoro, waar ik ondertussen al zes jaar in zit. Daar had ik al een goede relatie opgebouwd met Heidi (Cobbaert, nvdr.). Zij dirigeert het koor maar werkt ook al lang op de pastorale dienst. Wij hebben dus geen religieuze opleiding genoten, maar wij volgen wel cursussen want als er studenten komen met zogenaamde levensbeschouwelijke vragen moeten wij hen ook kunnen verder helpen.
Buket Er bestaat geen opleiding tot moslimpastor in België, maar wij leren in ieder geval ook heel veel uit contacten met de studenten en met de collega’s.
Hoe verloopt een normale werkdag voor jullie?
Ken Een normale werkdag bestaat niet. (lacht)
Buket Dat is elke dag helemaal verschillend.
Ken Omdat het zo’n divers werk is, hebben wij heel vaak geen vaste agenda. Er kunnen constant last minute wijzigingen zijn waar wij op moeten inspelen, vaste werkuren bestaan niet. Wanneer een student plots een dringende vraag heeft als je met iets bezig bent dat kan wachten, dan moet je prioriteiten stellen. Overleggen met collega’s is natuurlijk ook belangrijk zodat je geen dubbel werk doet. Dat is het voordeel van met zo’n kleine afdeling te werken. Al is het soms puzzelen, want we zijn hier nu met vijf personeelsleden maar enkel Gert Van Langendonck werkt hier fulltime.
Buket Er hangt natuurlijk ook veel af van wat de studenten juist organiseren. Als er bijvoorbeeld een avondactiviteit is, moet iemand van ons aanwezig zijn om het gebouw af te sluiten. Elke dag is gewoon heel afwisselend omdat wat we aanbieden ook heel divers is. Dat maakt het juist enorm interessant.
Ken Er zijn wel zaken die elk jaar terugkeren. Zo is Gert na al die jaren al enorm geroteerd op het vlak van bijvoorbeeld de Verkenningsdagen: hij weet wat er moet gebeuren en wanneer. Er zijn dus wel vast omlijnde patronen, maar dat is in elk bedrijf zo, denk ik. Als je iets vaak doet, wordt dat immers steeds gemakkelijker, waardoor je je aandacht ook op nieuwe dingen kan richten.
Buket Je hebt dus veteranen zoals Gert en Johan, maar het is ook verfrissend als je nieuwe mensen hebt met nieuwe ideeën. Wij schenken nu bijvoorbeeld meer aandacht aan sociale media – een Facebookpagina hadden we al maar nu zetten we sinds kort ook in op een Twitteraccount. Dat is immers een mogelijkheid om andere doelgroepen te bereiken.
Kun je die dingen dan ook van thuis uit doen?
Ken Er zijn perfect dingen die je van thuis uit kan doen, zoals telefoneren en je mails checken. Maar als je een vergadering hebt, moet je hier natuurlijk lijfelijk aanwezig zijn.
Buket Omdat we hier bijna allemaal parttime werken, kunnen we onze fysieke taken ook een beetje verdelen zodat dezelfde persoon bijvoorbeeld niet elke dag ons gebouw moet afsluiten.
Ken Zo zijn we hier meestal ook niet alle vijf nodig als er een avondactiviteit is.
Een meer filosofische vraag nu. Hoe plaatsen jullie persoonlijk spiritualiteit binnen een universitaire context?
Buket Ik ben zelf gelovig en kom daar ook zonder schroom voor uit. Toen ik zelf op de universiteit begon, ben ik me pas echt gaan interesseren in mijn geloof. Mijn middelbare loopbaan heb ik voltooid op een katholieke school. Ik deed daar ook gewoon mee met de katholieke evenementen. Lessen over het praktiseren van de islam werden uiteraard niet gegeven. Als enige moslim in mijn klas had ik bovendien niet de mogelijkheid er met medestudenten over te praten. Alles wat ik deed rond geloof, kwam uitsluitend van huis uit. Op de universiteit veranderde dat echter. Daar kwam ik wel in contact met moslimstudenten, waardoor ik automatisch meer over mijn geloof nadacht. Ook helpt de universiteit je in je zelfontplooiing. Geen moment is geschikter om over spiritualiteit te spreken en te denken.
Ken Ik noem mezelf een gematigde gelovige, in die zin dat ik geen bekeringsagenda heb. Uiteraard moet je wel weten waarover je spreekt, zodat je in een levensbeschouwelijk gesprek niet uit je nek staat te lullen. Tijdens mijn eigen universitaire loopbaan werd er weinig aandacht geschonken aan spiritualiteit. Zo was ik zelf een van die vele studenten die lange tijd absoluut niet wist wat er in Zomaar een Dak gebeurde. Sinds ik hier werk, durf ik zeggen dat mijn geloofsbeleving een heuse opleving kent. De uitbreiding die er nu met Buket is gekomen vind ik fantastisch. Hoe meer studenten, van welke geloofsovertuiging ook, we kunnen bereiken hoe beter uiteraard.
Een inderdaad opmerkelijke en vooruitstrevende zet: een katholieke Pastorale Dienst die een moslima aanstelt als nieuwe actor.
Buket Zeker en je moet weten dat ik me niet heb opgegeven voor een openbare vacature van de universiteit. De stap is gezet door de mensen die op de Pastorale Dienst werken, vanuit hun gedachtegoed. Zij hebben mij als eerste gecontacteerd. Het toont dat er vraag is naar iemand die zich bezighoudt met de moslimgemeenschap. En dat is niet meer dan normaal: deze groeiende gemeenschap negeren zou de actief pluralistische filosofie van de universiteit ondermijnen.
Op de Katholieke Universiteit Leuven wordt de examenregeling voor de moslimstudenten sinds twee jaar aangepast. De Ramadan start dit jaar in juni en vasten kan een effect hebben op de studieresultaten. Wie op tijd een aanvraag indient, kan steeds vroeg op de dag als eerste zijn examens komen afleggen, wanneer de honger en dorst nog niet zo groot zijn. Het is een kleine ingreep die het wel een stuk aangenamer maakt voor de moslimstudent. Een element waar we de Universiteit Antwerpen ook zeker attent op willen maken.
Hopelijk maakt de universiteit er snel werk van. Bedankt voor het gesprek.