Het leed dat beurzen aanvragen heet

Op dit moment telt de Universiteit Antwerpen ruim 1.100 geregistreerde doctorandi en in het afgelopen academiejaar werden bijna honderdvijftig doctoraatsproefschriften succesvol verdedigd. Financiering voor het doctoraat kan op drie manieren gebeuren. Via een aanstelling als werknemer (assistent) aan een universiteit; via projectgebonden financiering (als bursaal of werknemer word je tewerkgesteld voor projecten) of via persoonsgebonden financiering.

Het FWO (Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen) en het IWT (Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie) zijn de twee grootste instanties om een beurs te verwerven op eigen naam en zo voor vier jaar voltijds onderzoek uit te voeren. Statistisch bieden deze kanalen het meest kans op succes bij het voorbereiden van een doctoraat. VLIR-UOS (Vlaamse Interuniversitaire Raad – Universitaire Ontwikkelingssamenwerking) biedt doctoraatsbeurzen via het VLADOC-programma aan voor onderzoekers van wie het onderzoeksvoorstel ontwikkelingsproblematiek als onderwerp heeft. Verschillende Belgische universiteiten hebben kredieten beschikbaar voor doctoraaltrajecten, zoals startkredieten van het Bijzonder Onderwijsfonds. De Universiteit Antwerpen kent financiële ondersteuning in de vorm van opleidingskredieten.

Uit eigen ervaring

Iemand die het klappen van de zweep kent is Denies Du Mon: “Ik zit in het eerste jaar van mijn doctoraat hier in België, maar ik heb wel op verschillende plaatsen een aanvraag ingediend. Ik krijg maar een beurs voor een jaar, dus ik moet mijn aanvraag hernieuwen. Dat ga ik ook doen in het buitenland. Vorig jaar kreeg ik goedkeuring voor een beurs van de Arts and Humanities Research Council voor de University of Edinburgh en ik werd toegelaten aan de Freie Universität van Berlijn, maar zonder beurs. Ik heb die twee niet aangenomen om in België te kunnen blijven, eerder om financiële redenen. Ik heb zelf een aanvraag ingediend bij het FWO. Verder heb ik ook nog een beurs aangevraagd bij de Fernand Lazard Stichting. Ik vroeg ook nog beurzen bij de British Council en de DAAD (voor Berlijn). Voor Edinburgh heb ik ongeveer 15 beursaanvragen – scholarship awards, bursaries, research funding – ingediend. Deze kan je na lang zoeken terugvinden op de website, elk met andere vereisten en motivatiebrieven: dat is dus heel veel werk. Alle instanties op dit vlak zijn vrij ontoegankelijk: ze zijn duizelingwekkend en tijdrovend, maar je moet echt outside of the box denken als je aan geld wilt geraken in het huidige economisch klimaat.”

Wat haar opviel is dat in België heel veel mensen enkel bij het FWO proberen en niet verder zoeken naar alternatieve opties. “Ze wachten bang af tot ze eindelijk iets horen van het FWO. Als ze dan geen beurs kregen en teleurgesteld zijn, vind ik het vooral jammer dat ze geen andere mogelijkheden benutten.”

“Wees dus heel georganiseerd en houd goed je documenten bij. Steek veel tijd in je onderzoeksvoorstel, maar verwaarloos je motivatiebrief niet. Wees innovatief; zowel academisch in je voorstel, als in je zoektocht naar geld. Houd er rekening mee dat zoeken en schrijven echt enorm veel tijd vergen dus plan dit ook in. Tenzij je alle geluk op het FWO-paard verwedt.”

Erasmus is zo jaren negentig

Nadat ze in september haar Master in de Rechten aan onze universiteit behaalde, begon Yousra Benfquih aan een European Master in Human Rights and Democratisation aan het European Inter-University Center in Venetië. “Deze studie kostte me 4.130 euro aan inschrijvingsgeld. Het leven in de dogenstad is duur en per maand betaal ik 850 euro aan huur en eten. Het programma voorziet het tweede semester een verblijf aan een partneruniversiteit. Ik gaf Kopenhagen, Utrecht en Padua op. Als het uiteindelijk Denemarken wordt, zullen mijn leefkosten nog stijgen.” Vorig schooljaar vroeg ze dan ook verschillende beurzen aan. Via Rotary, Vocatio en ActUA kreeg ze 19.000 euro.

Floor Keuleers werd twee jaar geleden Bachelor in de Politieke Wetenschappen. Na een Master Vergelijkende en Internationale Politiek in Leuven, koos ze in 2011 voor een Master of Philosophy in Development Studies aan de University of Cambridge. Zoals we in de Internationale Editie van dwars 75 berichtten, is studeren in het Verenigd Koninkrijk niet goedkoop. “De totale kostprijs van mijn jaar in Cambridge, schat ik op 23.000 euro. De universiteit begrootte inschrijvingsgelden, de huur van een kamer en levensonderhoud voor een academiejaar op 20.000 pond of ongeveer 25.000 euro. Ik ben dus met iets minder toegekomen.” Ook Keuleers beproefde haar geluk bij Rotary en kreeg een districtsbeurs van 12.000 euro.

Diners

Contact krijgen met een lokale afdeling van deze wereldwijde organisatie van begoede weldoeners, was niet eenvoudig. Keuleers vindt dat de club best wat toegankelijker kan worden voor studenten met buitenlandplannen. Zowel zij als Benfquih zijn wel erg te spreken over hun peter die hen voordroeg bij zijn club en goed begeleidde tijdens de procedure. De beslissing over het aanvaarden van hun kandidatuur werd tijdens een informeel club diner genomen. Eens aanvaard door de andere clubleden, volgden nog de opmaak van een schriftelijk dossier en een mondelinge fase voor een jury. Benfquih ervoer de hele procedure als redelijk energie-intensief. Keuleers vindt dat ze niet overmatig veel tijd in haar voorbereiding stak in ruil voor wat ze kreeg. Zonder beurs was ze evenwel niet naar Cambridge vertrokken. “Het zou niet onmogelijk geweest zijn, er zijn altijd nog wel studentenleningen. Ik zou het echter een zeer stresserende situatie hebben gevonden om mij in de schulden te steken voor een studie.”

Bij Vocatio krijg je geen peter maar een ambassadeur. “Voor mij was dat Mia Doornaert. Ik weet niet of dit standaard is maar ik ben met haar gaan eten en we hebben een zeer uitgebreid en aangenaam gesprek gehad. Omdat ze als het ware mijn zaak moest bepleiten voor een jury, was het voor haar belangrijk om een idee van mij te vormen”, aldus Benfquih. De 7.500 euro die ze voor haar ‘roeping’ kreeg, wordt in twee schijven uitbetaald. Ze kan de komende drie jaar de tweede schijf aanvragen, mits een verslag over de vordering van haar studieprojecten.

Leonardo = altijd prijs

Vorig schooljaar vertrokken 6824 Belgische studenten ‘op Erasmus’ en kregen onze universiteiten 7837 buitenlandse studenten over de vloer. Vanaf volgend jaar worden er echter financieringsproblemen voor het Erasmusprogramma verwacht. Het goede nieuws: er zijn andere manieren om met Europees geld de parking te veroveren.

Over enkele dagen vertrekt Fien Hiel naar Lincoln, Verenigd Koninkrijk. Ze doet er een onderzoekstage aan de School of Journalism en kreeg daarvoor een beurs via het Europese Leonardo da Vinci programma. Ze studeerde communicatiewetenschappen en is zowel Master in de Strategische Communicatie als in Internationale Betrekkingen en Diplomatie. Haar is het leed uit de titel totaal onbekend. “Ik heb niets dan positieve ervaringen met beursaanvragen en dit is mijn derde uitwisseling. De info online en op infosessies is relevant en bij de dienst Internationale Samenwerking (dIS) kan je altijd terecht. Ze zijn erg behulpzaam en vriendelijk.”

Anissa Guerti is op dit moment op stage in Spanje. De voormalige studente (bachelor Engels-Spaans, Master Engels) werkte na afstuderen anderhalf jaar maar besloot dan om taalassistente Engels in Valencia te worden. Haar buitenlands tussendoortje hield dus een loonverlies in maar dat compenseert ze via een Leonardo-beurs van 5.000 euro. “Ik heb enorm veel hulp gekregen, vooral van Jill Aerts (dIS). Zij beantwoordde mijn vragen, heeft mijn dossier snel verwerkt en hield me steeds op de hoogte. Alle documenten invullen, een motivatiebrief schrijven en informatie over mijn stageplek bemachtigen vergden vrij veel tijd. Ik heb enkele weken moeten wachten tot mijn dossier aanvaard was. Ongeveer twee weken nadat ik aanvullende documenten had ingediend, stond er al 75 procent van de beurs op mijn rekening. Het overige kwartje, krijg ik na het indienen van een evaluatieformulier.”