Europa is al een tijdje met de Verenigde Staten aan het onderhandelen over het ‘Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag’, beter gekend onder de Engelse benaming ‘Transatlantic Trade and Investment Partnership’ (TTIP). Dit handelsverdrag moet de mondiale vrijhandel stimuleren.
c’est quoi ça?
Handelsakkoorden zijn bindende afspraken die de Europese Unie maakt met andere landen of internationale organisaties om zo de handel tussen de verschillende partijen te stimuleren. Voorbeelden van zulke afspraken zijn het vastleggen van lagere invoertarieven waardoor goederen makkelijker tussen de verschillende partners kunnen worden verhandeld. Het sluiten van deze akkoorden haalt dus handelsbarrières weg zodat beide economieën kunnen groeien.
De Europese Unie heeft al eerder verschillende vrijhandelsakkoorden gesloten. Zo werd op 1 maart 2013 vrije handel mogelijk tussen de EU en Peru. Op 1 augustus 2013 werd er dan weer een verdrag met Colombia ondertekend, waar zich in 2014 ook Ecuador bij aansloot. Deze akkoorden zouden naar verwachting 500 miljoen euro per jaar opleveren aan de bedrijven in de betrokken economieën. Ook met landen als Zuid-Korea, Mexico, Zuid-Afrika, Chili, Centraal-Amerikaanse landen en de ACS-landen (African, Caribbean and Pacific Group of States) zijn de afgelopen jaren akkoorden gesloten.
what about TTIP?
De Europese Unie onderhandelt dus nu over het sluiten van zo’n vrijhandelsverdrag met de Verenigde Staten van Amerika. Volgens sommigen zou het sluiten van dit akkoord leiden tot een enorme economische groei bij beide partners, terwijl andere denken dat het wel zeer moeilijk zal worden voor regeringen om de markten zo te organiseren dat de consument voldoende beschermd wordt.
De handelsrelaties tussen de VS en de EU zijn al jaren zeer goed, wat wil zeggen dat er nu al relatief weinig barrières zijn. Toch zou het sluiten van een pact goed zijn voor een handelstoename van 50 procent tussen de twee partners. Men speelt dan ook al sinds de jaren negentig van vorige eeuw met het idee om zo’n vrijhandelszone te creëren. De effectieve onderhandelingen voor TTIP zijn begonnen in juli 2013. Dit akkoord zou de grootste handelszone ter wereld maken, goed voor 46 procent van het BBP van de hele wereld.
Momenteel zitten de onderhandelingen in de negende ronde. Voor de EU wordt er onderhandeld door de Europese Commissie. Die heeft een mandaat gekregen van de lidstaten die hun richtlijnen voor de onderhandelingen aan de commissie hebben doorgegeven. De Europese Commissaris voor Handel, momenteel de Zweedse Cecilia Malmström, leidt de onderhandelingen. De Europese Commissie heeft geen mandaat om een akkoord te sluiten. Als de onderhandelingen zijn afgelopen, zullen de Raad, de parlementen van de lidstaten en het Europees Parlement hun goedkeuring nog moeten geven aan het verdrag. De deadline die was vooropgesteld, eind 2015, wordt hoogstwaarschijnlijk niet gehaald.
was ist das Problem?
Het TTIP heeft dus zijn medestanders waaronder de Europese Commissie, maar ook werkgeversorganisaties en bedrijven. Volgens hen zal het verdrag enorme economische groei met zich meebrengen en honderdduizenden banen creëren. Ook zal het er voor zorgen dat de regelgeving tussen de VS en de EU geharmoniseerd wordt, wat ook kostenbesparend zou werken.
Toch groeit de kritiek op het TTIP met de dag. Bepaalde fracties binnen het Europees Parlement, vakbonden en vele NGO’s wijzen op verschillende problemen die het TTIP met zich mee zou brengen. Zo is er veel kritiek op het gebrek aan transparantie waarmee de onderhandelingen gepaard gaan en de verschillende lobbygroepen en grote bedrijven die het achter de schermen voor het zeggen zouden hebben.
Een ander punt van kritiek gaat over de harmonisatie van de regelgeving tussen de VS en de EU. Critici in de EU hebben schrik dat uit het akkoord zal blijken dat de strenge, EU-regelgeving verzwakt zal worden in het voordeel van de veel meer gedereguleerde VS-regelgeving. Dit zou bijvoorbeeld de deur open zetten voor meer vervuilende wagens naar Amerikaanse normen, of naar de import van Amerikaanse chloorkippen.
Het laatste en misschien wel grootste punt van kritiek gaat over ISDS (Investor-to-State Dispute Settlement). Door het ISDS-mechanisme kunnen overheden gedwongen worden om miljarden euro's belastinggeld te betalen aan multinationals als compensatie voor wetgeving die hun winsten zou kunnen aantasten.
sociaaldemocraten tegen ISDS in handelsverdragen met Canada en VS
De Europese sociaaldemocraten hebben in april hun positie ten aanzien van het omstreden ISDS-mechanisme bevestigd. Door het ISDS-mechanisme kunnen overheden gedwongen worden om miljarden euro's belastingsgeld te betalen aan multinationals als compensatie voor wetgeving die hun winsten zou kunnen aantasten. In het verleden eiste de Zweedse energiereus Vattenfall een compensatie voor het voor de omslag naar een milieuvriendelijker Duits energiebeleid en ook tabaksgigant Philip Morris daagde Uruguay en Australië voor het Internationaal Arbitragehof omwille van anti-tabaksmaatregelen. “Wij willen niet dat het ISDS-mechanisme wordt opgenomen in de handelsverdragen met Canada (CETA) en de Verenigde Staten (TTIP),” zo klinkt het.
Met de herbevestiging van haar positie omtrent ISDS komen de Europese sociaaldemocraten tegemoet aan de bezorgdheid van duizenden Europese burgers, die in de afgelopen periode hun ongerustheid over ISDS hadden geuit.
Sociaaldemocraten roepen de Europese Commissie nu op om het hoofdstuk omtrent ISDS in de handelsverdragen met de VS en Canada aan te passen en te verbeteren, om ervoor te zorgen dat deze niet worden verworpen in het Europees Parlement. Indien de Europese Commissie beide handelsverdragen alsnog goedgekeurd wil zien in het Europees Parlement, zullen er nog drastische aanpassingen moeten worden doorgevoerd. Als dat niet gebeurd, verliest de Europese Commissie de steun voor beide verdragen.
standpunt Europese Volkspartij omtrent ISDS
De EVP-fractie is verheugd over het initiatief van de Europese Commissie om het ISDS-mechanisme te moderniseren, waardoor het transparanter en onpartijdig wordt. Het voorstel dat gepresenteerd werd door commissaris voor Handel Cecilia Malmström is een stap in de goede richting, in het bijzonder voor de lopende onderhandelingen over het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag (TTIP). De EVP-fractie verwelkomt het voorstel om de oprichting van een permanent internationaal onafhankelijk Hof van Arbitrage te ondersteunen op de lange termijn. Ze wil een TTIP dat een gemoderniseerd, transparant en onpartijdig ISDS-mechanisme bevat dat moet voorkomen dat elke discriminerende behandeling van EU-investeerders, in het bijzonder het midden- en kleine bedrijven, door de VS zou worden bestraft.
De EVP-fractiewoordvoerder in de Commissie Internationale Handel van het Europees Parlement, Daniel Caspary, benadrukte het belang van een sterke bescherming van het investeringsmechanisme: "Het is in het belang van iedereen om grensoverschrijdende investeringen te vergemakkelijken en op hetzelfde moment onze beleggers te beschermen. Hiervoor moeten we een gemoderniseerd en transparant geschilmechanisme hebben dat een snel proces mogelijk maakt, de kosten onder controle houdt en vooral, wettelijk geregeld is zodat de politieke bereidheid niet afneemt. Met het voorstel voor de oprichting van een bilateraal hof van beroep en onafhankelijke arbitrage, is een belangrijke stap gezet om bezorgdheid van de burgers verder te verminderen."
"Dit nieuwe concept van de Europese Commissie is een goede basis voor de volgende rondes van onderhandelingen met de Verenigde Staten," zei Godelieve Quisthoudt-Rowohl, EVP-rapporteur voor de TTIP-resolutie in het Europees Parlement. "Het is ondenkbaar voor ons om een investeringspartnerschap af te ronden zonder dat onze investeerders wettelijke bescherming krijgen door moderne arbitrage. We hebben al in de uitgebreide economische en handelsovereenkomst (CETA) aangetoond dat de moderne regels nodig en mogelijk zijn om meer effectief bescherming te bieden aan investeerders zonder afbreuk te doen aan de regelgeving en soevereiniteit van de verdragsstaten. We blijven werken om van de TTIP een succes te maken en zo onze toekomst in handen te nemen, in plaats van de dingen tot stilstand te brengen zoals de tegenstanders van het TTIP willen doen."