Op 22, 23 en 24 april werd er gefeest op het De Coninckplein. De nieuwe Permeke-bibliotheek opende haar deuren en het jaar Antwerpen Wereldboekenstad was ten einde. De literatuur moest dan ook gevierd worden. Schrijvers als Tom Lanoye, Al Galidi en Ramsey Nasr waren van de partij en de Antwerpenaar werd getrakteerd op lezingen, muziek, rondleidingen in het nieuwe gebouw, een ontbijt en boekenbals voor jong en oud.
Na de officiële opening ging vrijdagavond het lezersfeest van start. De bibliotheek zette haar deuren wagenwijd open en het volk stroomde toe. Het indrukwekkende gebouw (ooit een Ford-garage, vandaar Permeke) bleek niet alleen een enorme boekenvoorraad te herbergen. De opvallende glazen kubus vooraan doet dienst als grand café, er is een auditorium voor allerhande voorstellingen, een vergaderruimte, en ook het stadskantoor (waar je terecht kan met al je vragen over de stad) wordt er gehuisvest. De bibliotheek zelf valt op door haar ruimtelijkheid, licht en de eerder industriële architectuur. Op de benedenverdieping, ‘De Markt', worden de meer populaire boeken in rode, rollende boekenkasten bewaard, is er plaats voor de kinderboeken en kan je je boeken inleveren en uitlenen. Alles gebeurt uiteraard elektronisch (zelfs het sorteren!) zodat het personeel volledig ter onzer beschikking staat voor belangrijkere zaken. Op de bovenverdieping is er dan de ‘Open Ruimte' en de onvermijdelijke leeszaal waar de stilte wordt geëerd.
Van stilte was er op de opening gelukkig nog geen sprake.
Elk hoekje van de bib werd benut. De witboeken die eerder dit jaar in het kader van ABC werden uitgedeeld werden tentoongesteld, met verve door honderden mensen volgeschreven en -getekend. Marcel Vanthilt liet bekende Vlamingen voorlezen en in het auditorium lazen auteurs voor uit eigen werk. Zo bracht Dimitri Verhulst een lezing ten berde en dat uit het cahier (26 cahiers die elk een letter van het alfabet vertegenwoordigen en ingevuld werden door evenveel duo's van schrijvers en kunstenaars) dat hij met de acrobaat Danny Ronaldo opgesteld had: een dialoog tussen een circusartiest en zijn paard. Gerda Dendooven wist ons dan weer te boeien met een verhaaltje over drie oude zusters, de liefde en de dood, en ook auteurs als Bart Moeyaert en Stefan Hertmans deden hun ding. Ondertussen kon je hoog in het stadskantoor de wat intiemere interviews met onder andere Jef Geeraerts, Chris de Stoop en Oscar van den Boogaard bijwonen en werd er op het plein zelf duchtig gevierd.
De Stad wil er voor zorgen dat de buurt rond het plein opleeft onder invloed van dit initiatief. Men wil voor meer diversiteit zorgen en zo het verval en de marginaliteit die welig tieren op en rond het De Coninckplein tegengaan. Tussen pot en pint wist één van de architecten die tien jaar geleden mee aan de wieg stond van dit project ons te vertellen dat de Stad de oude garage ooit opkocht met dit nobele doel voor ogen zonder dat ze er een precieze bestemming voor had. Men heeft pas laat beslist dat er een openbare bibliotheek moest komen. Sterker nog, de architecten hebben moeten ontwerpen zonder dat ze wisten waar ze eigenlijk naartoe moesten werken. In elk geval, het opzet lijkt geslaagd. De vastgoedprijzen zitten in de lift en een ‘Zuid-effect' lijkt op til. Wat er met de huidige, minder begoede buurtbewoners moet gebeuren, is natuurlijk een ander paar mouwen...
Interview met Michael Vandebril
Op zaterdag interviewden wij voor u de artistiek coördinator van ABC Michael Vandebril die onze stad mooi door het Wereldboekenstadjaar heeft geloodst. Wij keken met hem terug op het afgelopen jaar maar vroegen ook naar zijn mening over de buurt.
Denkt u dat de komst van de nieuwe bibliotheek een gunstige invloed zal hebben op de buurt?
Michael Vandebril Ja, ik denk van wel. Een bibliotheek heeft een publieke functie, er komen sowieso mensen naartoe. Dat betekent een nieuwe publieksstroom in deze wijk, de mensen gaan deze wijk ontdekken. Deze buurt is de laatste jaren ook gezelliger geworden. Je zit bovendien ook vlak bij het station en de Meir, deze buurt hoort dus gewoonweg bij het geheel van de stad.
Maar als je hier zo rondloopt zie je niet echt veel mensen uit de buurt...
Vandebril Jawel, absoluut wel... Mensen uit de straat en uit de buurt waren heel nieuwsgierig en hunkerden ernaar dat nieuwe gebouw ook eens vanbinnen te zien. Zij zijn dan ook in groten getale aanwezig vandaag. Het is natuurlijk ook niet uitsluitend een bibliotheek voor de wijk hé, het is iets voor de hele stad.
Denkt u niet dat het voor de buurtbewoners eerder een negatieve zaak is om deze buurt te herwaarderen? Zullen zij na een tijd hier niet gewoon worden weggejaagd door stijgende huurprijzen?
Vandebril Ja, dat is al bezig, daar heb je geen bibliotheek voor nodig. Zo gaat dat altijd in een stad. Er is altijd een beweging bezig van verloederde buurten. Mensen die weinig geld hebben, zoals jonge mensen, artiesten, ... die kopen hier een woning. Dat proces is al een tijdje aan de gang. De Stad steunt deze beweging door er een bibliotheek te zetten, maar ook door het bouwen van andere gebouwen zoals het Designcentre en de vernieuwing van het Astridplein. Deze combinatie herwaardeert de hele wijk en het effect daarvan is inderdaad dat de huurprijzen gaan stijgen. Maar je ziet ook dat de mensen dan meer energie gaan steken in het opknappen van hun huizen, wat van deze wijk terug een gezellige, leefbare omgeving maakt. En dat is positief.
En hoe kijkt u terug op het jaar Antwerpen Wereldboekenstad?
Vandebril Dat waren twaalf lange maanden. We hebben veel kunnen doen: grote opvallende dingen, maar ook veel intieme, kleine en die vind ik minstens even belangrijk. Het stopt ook niet, Antwerpen Wereldboekenstad wordt dit weekend afgesloten maar de organisatie Antwerpen Boekenstad leeft verder, dat blijft een vast onderdeel van het Antwerpse cultuurbeleid. We gaan dus initiatieven blijven nemen, en projecten ondersteunen. Het is dus nog niet afgelopen voor mij. Aangezien we samenwerken met de stedelijke dienst, de bibliotheek en o.a. het Letterenhuis zullen we nog genoeg serieuze dingen op poten zetten.
Staan er dan nog grote projecten op stapel?
Vandebril We zijn nu plannen aan het maken en tegen het einde van dit jaar, met de boekenbeurs, gaan we die op tafel leggen.
Het is dus nog een beetje geheim...
Vandebril Ja. (lacht)
Heb je uiteindelijk alles kunnen doen wat je wou met ABC?
Vandebril Dat gaat natuurlijk niet. Antwerpen heeft de titel 'World Book Capital' in 2003 van UNESCO gekregen en dat heeft veel deuren geopend, maar je moet keuzes maken in wat je doet natuurlijk. Uiteindelijk ben ik wel blij met de keuzes die we hebben gemaakt. Het waren ook niet altijd de klassieke keuzes, we hebben soms gekozen voor avontuur. Dan mag je je natuurlijk aan kritiek verwachten, maar zo bereik je ook nieuwe doelgroepen. Zo was er bijvoorbeeld het undergroundprogramma, Sixpack in Petrol waarbij er een literaire activiteit plaatsvond vóór elke party. Dat was iets dat buiten de lijntjes viel maar niettegenstaande zeer goed gewerkt heeft. Anderzijds hebben we ook de klassieke dingen georganiseerd, zoals de tentoonstelling met het overzicht 200 jaar Vlaamse letteren. Zulke dingen moeten er uiteraard ook zijn en dat heeft ervoor gezorgd dat we een zeer gevarieerd, boeiend jaar achter de rug hebben.
Wat ziet u als uw persoonlijk hoogtepunt?
Vandebril Mijn hoogtepunt was een heel klein moment. Simon Vinkenoog – een Nederlandse dichter van bijna 80 jaar die hier vroeger de Beatgeneration geïntroduceerd heeft en Kerouac en Ginsberg vertaald heeft – heeft in onze ‘Beatbookstore' in de Wolstraat een gedicht voorgelezen. Dat was dus iets heel kleins, maar het bruiste. Een heel groot moment was dan weer de dag waarop we het grote doek met het gedicht van Tom Lanoye op 'den Boerentoren' ontrolden. Dat gedicht heeft een jaar lang enorm veel indruk gemaakt volgens mij. Uit 'Stad van Letters', de 26 cahiers, zijn schitterende resultaten voortgekomen zoals de kleine theatervoorstelling van Dimitri Verhulst en Danny Ronaldo, 'de Gigantomaan'. Die hebben zij speciaal geschreven om op te voeren in het planetarium van de Zoo, in 'de pikkendonker', enkel met een draaiende sterrenhemel. En zo kan ik nog uren doorgaan...
Hoort vandaag er ook een beetje bij?
Vandebril Ja, absoluut, ik vind dit echt een hoogtepunt. Ik ben blij dat we kunnen afsluiten met zoiets groots, met een mooie bibliotheek en een groot lezersfeest. Er is gisteren (vrijdag, nvdr.) op drie uur tijd 3000 man geweest, dus we kunnen zeker spreken van een groot succes. Ik ben een tevreden man.