De koekestad wordt Wereldboekenstad. Wel wel, maak dat mee. In tegenstelling tot de voltooiing van de werken aan den Boulevard en de Val der Yzeren Noodbrug zullen we het waarschijnlijk – in Antwerpen weet je echter nooit – nog effectief mogen beleven ook. Gaat onze Scheldestad dan toch nog eens iets betekenen? Zal dit project ons meer opleveren dan een gebetonneerde ‘Groen’plaats en een verzameling steenkoppige bobkes ofte struikelblokskes? Meer dan een muffe titel, die hooguit nog meer Hollanders en wat gespuis van over ’t water aanzuigt? Sta mij toe dat ik een beetje skeptisch ben. Een wijs man leert uit het verleden. In Antwerpen niet. Hier lopen alle goede projecten verloren in de visieloze hersenpannen van onze burgervaders: Le Corbusier tekende Linkeroever uit, maar zijn plannen werden troosteloos uitgegomd. Het pre-metronet was zelfs zo goed als uitgegraven voor het werd ondergraven of, in de praktijk, dichtgesmeten. Nee, in Antwerpen leert men niet uit zijn fouten. Op het einde van de rit is er altijd weer geld tekort. De Sinjoor betaalt zich dan wel blauw – afgaande op het VLD-beleid van zogenaamde belastingsverlagingen kan de keuze van de kleur in deze zegswijze geen toeval zijn – aan gemeentebelastingen, maar zijn stad blijft een boerengat. Beste Patrick, probeer met al dat geld al eens eerst één project te verwezenlijken, alvorens u in de Laatste Show of de Frut van de toren komt blazen. Ik weet het, we hebben de hoogste en schoonste van ’t land (en een beetje chauvinisme is zonder meer op zijn plaats) maar 150 projecten zijn en blijven er voor Antwerpen minstens 149 te veel. Neem nu Antwerpen Wereldboekenstad. In godsnaam. Dat heeft niets meer met trots en uitstraling te maken, enkel met gebakken lucht en tragikomedie. Welke stad zonder boeken wordt nu Wereldboekenstad? Antwerpen heeft niet eens een serieuze bibliotheek. Vind maar eens een boek in de Openbare Stadsbibliotheek. Boeken moeten aangekocht worden, geen nieuwe bibliotheek gebouwd in een buurt waar 90% van de inwoners geen woord Nederlands verstaat, laat staan leest. Boekhandels? Die zijn in Antwerpen op één hand te tellen. Eén hand. En die zou ik dan ook nog liefst in ’t Scheld werpen. Een boekenwurm moet kunnen verdwalen tussen de straten van boekenkasten, de torenhoog opgetrokken bronnen van kennis en genot; hij moet de geletterde geur van wit of vergeeld papier kunnen opsnuiven en hem voor een prikje kunnen meevoeren naar zijn belezen thuis. Een Wereldboekenstad zonder boeken, het is gewoonweg belachelijk. Een stapelhuis vol boeken aan het Eilandje lijkt me wel wat, zonder twijfel. Maar gaat die buurt nog ooit echt omhoog komen nu de rode lichtjes er verdwenen zijn? Zoveel potentie zit er niet in, vrees ik. Binnen tien jaar is het niet meer trendy om in zo’n loft te resideren en als het Museum aan de Stroom er tegen die tijd nog niet staat – wat dus heel plausibel is – zal de toevallige passant als vanouds in een knus hoekje kruipen, met een condoom in plaats van met een boekje. Waarom kan zo’n boekenparadijs niet gewoon in het stadscentrum, of nog beter: in de buurt van de universiteit.
De Stad heeft genoeg complexen waar ze niets aan doet. En dan zou de student misschien ook eens het gevoel krijgen dat er bij studeren ook boeken horen.Want, zeg nu eerlijk, waar trekt dat op. Eén cursusdienst: tot daar aan toe. Maar die ene miezerige boekhandel, dat is van het slechte te veel. En nog geen beetje ook. Als student moet je al eens een boek lezen. Maar waar haal je dat boek? In voorraad hebben ze bij Acco bijna niks, dus bestel je maar. Heb je na een maand (of twee) echter nog altijd geen bericht ontvangen, ga je gewoon naar Fnac. Daar gaat het gelukkig net iets sneller. Beland je een paar maanden later per abuis nog eens in de vermaledijde handel, zie je het bewuste boek (net als de zeventien exemplaren van je studiegenoten) plots in één van de twee rekken staan. Na een jaar of vier krijg je zo wel een aardig stapeltje bijeen. Net genoeg voor Acco om zich universiteitsboekhandel te noemen. De pretentie! Vele studenten laten zich daarenboven ook nog eens snutten door die ‘fantastische’ ledenprijs, waar je zo’n reusachtige geplastificeerde kaart voor nodig hebt die in geen enkele portefeuille past. Een ledenprijs voor studenten zou moeten inhouden dat de boeken goedkoper zijn dan op een ander. Niet duurder dan bijvoorbeeld bij Fnac, en daar is dan nog geeneens sprake van een zogezegde reductie.
Over de openingsuren van de bibliotheken wil ik niet eens beginnen; die uren zelf beginnen meestal ook niet. De Stadsbibliotheek is vaker toe dan open. Geef het personeel eens wat meer respect en loon, dan verandert die verhouding misschien. Het zou tijd worden. U zou misschien eens met rector Van Loon kunnen nadenken over een gezamenlijk bibliotheekbeleid. De UA-bibliotheken scoren namelijk ook niet te best wat betreft opendeurdagen. Zo moet de student tijdens de Kerstvakantie meestal studeren en/of papers schrijven; studie of opzoekingswerk te velde – ik heb het hier niet alleen over de bibliotheken op Campus Drie Eiken – is dan onmogelijk aangezien de eruditie meestal verzegeld is. Kandidaat rector Alain Verschoren beloofde tijdens de verkiezingsdebatten letterlijk veel goeds: langere openingsuren van de bibliotheken, beter openbaar vervoer naar en tussen de campussen. De man heeft het net niet gehaald, ik hoop dat zijn ideeën die eer wel te beurt zullen vallen. Ik ben er zelfs van overtuigd. Toch, Francis? Boek uw agenda maar al vol en zorg er met de burgemeester voor dat Antwerpen niet langer een lege pagina blijft op vlak van boeklievendheid. Waarde bestuurders, maak ons niet bedrukt door Antwerpen Wereldboekenstad te schrijven rond een eeuwenoude drukkerij en een nog ouder brevarium, maar zorg ervoor dat ’t Stad in de hele wereld te boek zal staan als een geletterd paradijs waar, oprecht en eerbiedwaardig, een stroom van woorden doorheen bruist.