Een beetje dwarsredacteur is natuurlijk van geen kleintje vervaard: geen dreiging groot genoeg om ons ervan te weerhouden u uw maandelijkse portie vlot weglezend amusement te bezorgen. Met de hele kleintjes durf ik het dan weer wel eens moeilijk te hebben: de gedachte aan de kruipende, harige medebewoners van mijn kamer heeft me al meer dan eens slapeloze nachten, badend in eigen angstvocht, bezorgd.
U kan zich dan ook de terreur voorstellen die zich van mijn frêle hartje meester maakte nadat één of ander vuig stuk toogbioloog er op gedrukt had dat we ons deze zomer aan een ware insectenovervloed mochten verwachten door de warme winter. Even tevoren wist de snoodaard me daarenboven en passant ook nog eens te melden dat een mens jaarlijks gemiddeld tien spinnen inslikt tijdens zijn slaap. Gelukkig kon de kalmerende rationaliteit van Hans Van Gossum – onderzoeker aan de faculteit Biologie van onze universiteit en gespecialiseerd in het voortplantingsgedrag van insecten – me er nog net van weerhouden om eigenhandig elke plas stilstaand water in dit land met industriële hoeveelheden formaldehyde te lijf te gaan.
Mogen we ons door de warme winter aan een overrompelende insectenplaag in de zomer verwachten?
Hans Van Gossum De voorbije winter was het inderdaad gemiddeld drie graden warmer dan normaal. De natuur loopt daardoor een beetje voor op schema, waardoor we nu soms al last kunnen hebben van muggen. Maar of we deze zomer al dan niet overspoeld zullen worden door insecten, daar kunnen we eigenlijk nog niet veel over zeggen. Of er een plaag komt of niet hangt van een heel aantal factoren af, die onder andere betrekking hebben op de beschikbaarheid aan voedsel en het weer. Soms zijn de omstandigheden inderdaad zo gunstig voor insecten dat we te maken krijgen met gigantische populaties. Een warme winter kan daar één factor in zijn; een plaag behoort dus tot de mogelijkheden als het weer positief blijft. Insecten kunnen echter perfect omgaan met een koude winter: ze houden een soort winterslaap en hun lichaam maakt daarvoor antivries aan. Als het vroeger warm wordt zullen ze ontwaken en die antivries afbreken. Wanneer er daarna een vrij korte koude periode volgt, is dat al voldoende om een hele hoop insecten het hoekje om te helpen, want die hebben geen bescherming tegen de koude meer. Er bestaat dus waarschijnlijk zelfs minder kans op een overdreven aanwezigheid van insecten deze zomer, want half maart was er bijvoorbeeld al een koudere periode. Of stel dat het in mei abnormaal veel regent, dan zouden er wel eens heel wat minder beestjes kunnen zijn dan normaal.
Zijn er al nieuwe insectensoorten in onze contreien opgedoken, nu het warmer wordt?
Van Gossum Ja, we merken toch al een aantal jaar de aanwezigheid van heel wat nieuwe soorten vlinders en libellen op. Vroeger kwamen die soorten enkel voor in zuidelijkere landen. Op zich is dat niet noodzakelijk een probleem: als die dieren op eigen kracht hier zijn geraakt, is het best mogelijk dat zij een plaatsje vinden in onze natuur zonder daarbij in competitie te treden met aanwezige soorten.
Bestaan er ook positieve kanten aan grote hoeveelheden insecten?
Van Gossum Je hebt diertjes die predatoren zijn voor soorten die wij als schadelijk beschouwen, dus als er daar veel van zijn is dat soms wel handig. We spreken ook alleen maar over een plaag als het over insecten gaat waar wij last van hebben. Maar insecten kunnen ook nuttig zijn: bij bestuiving spelen ze bijvoorbeeld een doorslaggevende rol, of denk maar aan honing.
Mocht mijn kot toch vergeven zijn van de beestjes deze zomer, wat kan ik daar dan best tegen doen?
Van Gossum Goh, daar ken ik geen geheime trucjes voor. Je zal je moeten behelpen met de klassieke middeltjes. Als ik last heb van muggen in mijn kamer, sta ik ook maar met een krant te zwaaien. Een vliegenraam kan wel al veel onheil voorkomen en je hebt ook een aantal planten die door hun geur muggen afstoten. Verder zijn er chemische producten in de handel, maar daar ben ik niet zo’n voorstander van. Ik ben eerder geneigd een muskietennet te hangen. In ieder geval zou ik me niet meteen zorgen beginnen maken, want we moeten ons deze zomer niet aan de tien plagen van Egypte verwachten.