Geen zichzelf respecterend blad zonder buitenlands nieuws, dachten wij. Elke maand bieden we daarom een buitenlandse student de kans zijn visie op de actualiteit te delen. Ditmaal trokken we naar Chili, waar men mei ’68 lijkt te herbeleven. Rubén Salinas Fritz, student Engels aan de Universidad de Santiago de Chile, vertelt ons waarom hij en zijn medestudenten al sinds mei staken.
Chili roept om beter onderwijs
Santiago, Chili. Studenten staken al drie maanden lang. Meer dan tweehonderd scholen en universiteiten werden ingenomen en er zijn protesten in het hele land. Meer dan 150.000 mensen eisen gratis onderwijs van hoge kwaliteit. De politie reageerde met traangas, rellen, frustratie en geweld. Tot zover het beeld van Chili afgelopen jaar.
Kwaliteit is in het Chileense onderwijsmodel slechts een privilege voor sommigen. Opleidingen hebben veelal een ondermaats niveau. In het basis- en secundair onderwijs zijn er drie soorten scholen: openbare, private en gemengde scholen. Openbare scholen zijn gratis en worden gecontroleerd door de lokale gemeenschappen (districten), maar er zijn gemeenschappen die veel rijker zijn dan de anderen. Het geld dat men er besteedt aan de openbare scholen is dus afhankelijk van de lokale welvaart. Las Condes is de rijkste buurt in Santiago, dus zij investeert veel meer geld in lokale scholen dan La Pintana, de armste buurt, kan investeren. Onderwijs reproduceert zo de status- en welvaartsverschillen naargelang je woonplaats.
Ongelijke kansen beleid
Private scholen ontvangen enkel geld uit private handen en worden beschouwd als ‘for-profit scholen’. Kwaliteit is hier wel gegarandeerd, maar je moet je het hoge inschrijvingsgeld kunnen veroorloven (gemiddeld 1.000 dollar per maand, tegenover een minimum maandsalaris van 400 dollar). De infrastructuur verschilt wezenlijk van publieke scholen. Er zijn zwembaden, turnzalen, laboratoria enzovoort. Daarnaast hebben we gemengde scholen. Deze werken zowel met geld van de overheid, als van rijke families. Iedereen die wil kan een school openen, en kwaliteit is niet gegarandeerd aangezien er nauwelijks controle bestaat. Geld is een voorname drijfveer bij de schoolkeuze van ouders. Hoe rijker je bent, des te beter het onderwijs dat je volgt. Zuivere discriminatie op economische basis.
De studenten eisen wijzigingen zodat openbare scholen kwaliteit kunnen garanderen. Daarnaast zou openbaar onderwijs en het transport voor studenten in heel het land gratis moeten worden. Scholen met winstdoeleinden moeten verboden worden, evenals investeringen van overheidsgeld in zulke scholen. Maar ook aan de universiteiten zijn er problemen. Er zijn openbare en private instellingen. De private kan men nogmaals onderscheiden in for-profit en non-profit instellingen. De grondwet verbiedt de for-profit instellingen, maar het verbod wordt niet gerespecteerd. Zakenlui en zelfs ministers in de regering investeerden in for-profit universiteiten. Om de wet te omzeilen, schrijven ze hun investeringen in de boeken op naam van een vastgoedbedrijf dat gebouwen verhuurt aan de universiteit: winst gegarandeerd en geen controle door de overheid.
Duurste opleidingen ter wereld
Dit heeft allemaal te maken met de financiële overheidssteun. De staat spendeert in totaal drie procent van het BBP aan onderwijs, waarvan een tiende bestemd is voor de openbare universiteiten. De opleidingen behoren tot de duurste ter wereld en kosten gemiddeld 5.000 dollar per jaar. De overheid draagt slechts twintig procent bij aan de kosten. Hoewel er een krediet- en studiebeurssysteem bestaat, komen enkel de beste studenten uit het secundair onderwijs die tot een lage inkomensklasse behoren in aanmerking. Resteren nog de banken die je willen ‘helpen’. Mede daardoor zitten studenten vaak met een hoge en onrechtvaardige schuld opgezadeld na afloop van hun studie. Sommigen moeten het dubbele, tot zelfs het drievoudige van hun opleidingskost terugbetalen (gemiddeld gaat het om 50.000 dollar). Dit maakt dat veel studenten in schulden leven, evenals de universiteiten zelf. Omdat de overheidssteun niet volstaat, moeten zij vaak krediet aanvragen bij private instellingen om infrastructuurwerken en lonen van het personeel te betalen.
De huidige staat van het Chileense onderwijslandschap is nog een restant van de militaire regering onder Augusto Pinochet van 1973 tot 1990. Het neoliberalisme werd toen zelfs in het meest delicate onderdeel van de samenleving geïntroduceerd en het vermaakte onderwijs tot een vorm van ondernemen. Daarvoor was onderwijs gratis en van een degelijke kwaliteit. Alle politici die onze acties verwerpen, hebben vroeger wel zelf gratis gestudeerd. Zij besteden geen aandacht aan onze demonstraties, maar volgens de laatste peilingen zou de populariteit van de regering gedaald zijn tot 25 procent. Begin september wou men dan toch overleg plegen aangezien we al sinds mei staakten. Wij ijveren voor structurele verandering. De Chileense studenten die protesteren tegen de huidige stand van zaken eisen gratis onderwijs met kwaliteitsgaranties van de overheid. Ik ben één van die studenten die in de straten van Santiago zijn grieven bekend maakte om te eisen wat Chili toekomt. Die eisen zijn nu ook buiten Chili gekend, zelfs in België.
Wij danken Rubén Salinas Fritz voor zijn inzending.