"Als het alarm gaat, loop ik terug naar de kazerne"

U begon uw termijn als ambassadeur in juli 2004. Kunnen we dit tijdstip omschrijven als een historisch dieptepunt in de bilaterale relaties?

Tom C. Korologos Ik weet niet of ik het als een historisch dieptepunt zou omschrijven. Ik was hier niet ten tijde van de rakettencrisis in de jaren tachtig toen er 800.000 mensen op straat stonden te betogen. Maar inderdaad: de relaties waren zeker niet goed te noemen. Toen ik hier aankwam lagen onze beide landen met elkaar in de clinch over een groot aantal zaken. Je had bijvoorbeeld het protest tegen de oorlog in Irak, waarbij zelfs het vervoer van Amerikaanse militaire uitrusting langs de haven van Antwerpen ter discussie werd gesteld. Er was ook een groot aantal financiële en economische onderwerpen waarin we met elkaar van mening verschilden. Nu hebben we echter een punt bereikt waarbij we weer met elkaar praten en over veel zaken akkoord gaan. Op bepaalde punten hebben we nog steeds een lange weg af te leggen, maar vandaag zijn onze relaties met België weer vergelijkbaar met degene die we met andere Europese landen hebben.

Belangrijke handelspartners

Hoe belangrijk is België eigenlijk voor de VS, en omgekeerd?

Korologos Als we dit gesprek twee weken geleden gevoerd zouden hebben, zou ik je hebben verteld dat België de twaalfde belangrijkste handelspartner van de VS is; de voorbije weken zijn jullie zelfs opgeschoven naar de elfde plaats. België en de VS hebben een grote economische en culturele verbondenheid.

Zijn er zaken waar u liever meer vooruitgang mee had geboekt?

Korologos Deze baan is eigenlijk één lange estafettewedstrijd: je geeft de stok door aan je opvolger. Er is dus altijd wel iets dat nog voor verbetering vatbaar is. De zakenrelaties hadden nog beter gekund, hoewel er al een merkbare vooruitgang is: de invoering van de notionele interest, het ondertekenen van een verdrag om dubbele belastingen te vermijden… De farmaceutische industrie voelt zich ook al wat beter in haar vel, maar ze zou toch nog beter behandeld kunnen worden. Het investeringsklimaat is nog steeds redelijk goed, maar de loonkosten zijn veel te hoog. Dat is natuurlijk een interne Belgische aangelegenheid. Het enige dat wij kunnen doen is op tafel slaan en van ons laten horen. Op militair vlak zou de samenwerking ook nog moeten verbeteren: we hebben meer hulp nodig.

België en de VS hebben een grote economische en culturele verbondenheid.

In uw toespraken heeft u altijd veel aandacht besteed aan de verbetering van het investeringsklimaat. Denkt u dat u een invloed hebt gehad op de verbeterde handelspositie van België met de VS, of ziet u nog andere redenen?

Korologos Er is zeer zeker een verbetering merkbaar. Drie dagen geleden hadden we nog een zakenontbijt in mijn residentie: daar zaten de farmaceutische industrie, de Amerikaanse Kamer van Koophandel, chemiebedrijven en nog veel andere grote bedrijven mee aan tafel. Ze waren allemaal heel tevreden over het verbeterde investeringsklimaat in België. Nu moet je weten dat Amerikaanse bedrijven nooit helemaal tevreden zullen zijn voor ze alles gekregen hebben wat ze willen: de belastingen zouden nog wat naar omlaag moeten, er zou iets moeten gedaan worden aan de te strenge arbeidsvoorwaarden, de openingsuren zouden wat soepeler mogen, enzovoort. Er is met andere woorden al veel verbetering merkbaar, maar alles kan natuurlijk steeds beter. Perfectie kan je nooit bereiken, hoewel het uiteraard iets is om naar te streven.

War on Terror

Vindt u dat België haar rol in de ‘War on Terror’ te weinig opneemt?

Korologos Die rol wordt wel opgenomen, maar niet helemaal zoals het zou moeten. België heeft hard meegewerkt op het vlak van anti-terreurmaatregelen: in Antwerpen hebben we het container security initiative opgezet en de megaportsmachines geïnstalleerd die stralingen meten. Ik ben wel een beetje teleurgesteld in wat België gedaan heeft op militair vlak: we krijgen wel Belgische NAVO-troepen, maar onder de beperking dat ze niet in gevaar gebracht mogen worden. Hoe kan een generaal nu een leger leiden en een slagveld overzien zonder dat hij zijn troepen in de strijd kan brengen? België zou zulke beperkingen dus moeten opheffen, maar we hopen dat er op dat gebied na de verkiezingen meer gewerkt zal worden. Mij moet je verkiezingen niet uitleggen: ik ben opgegroeid met politiek en stembusgangen, dus we oefenen nog even geduld uit. De VS geeft heel veel aan de NAVO en verwacht hetzelfde van de andere bondgenoten.

President Bush kondigde onlangs een verhoging van het aantal troepen in Irak aan. Denkt u dat men de moeilijkheden voor de VS om tot een positief resultaat in Irak te komen aanvankelijk onderschat heeft?

Korologos Het gevecht waar we in 2003 in zaten is niet hetzelfde gevecht als vandaag. De zaken zijn veranderd: iemand probeert ons te saboteren. Iran, Syrië, Jemen, Saoedi Arabië...: iemand is de normale gang van zaken aan het verstoren. Ondertussen zijn de leden van de Baath ontevreden, de soennieten ontevreden, de sji’iten ontevreden, de Koerden ontevreden… Ik heb in mijn leven nog nooit zoveel ontevreden mensen gezien als daar. Op een bepaald moment zullen ze toch samen aan tafel moeten gaan zitten om een uitweg te zoeken. Zijn er fouten gemaakt? Ja, we hebben onderschat hoe slecht de zaken zouden worden. Daarom heeft de president ook beslist om in te grijpen, in plaats van verder te blijven gaan in deze neerwaartse spiraal. De enige andere mogelijkheid was onze troepen terugtrekken, wat tot een catastrofe zou hebben geleid. Daarom gaan we nu helpen om het Iraakse leger en de regering weer op te bouwen, zodat ze zelf het heft in handen kunnen nemen. Er zijn ondertussen reeds aanduidingen dat de zaken verbeteren: zo is er bijvoorbeeld een buurt die door het Iraakse leger zelf werd opgekuist, zonder onze hulp. Ik weet niet wat er gaat gebeuren. We weten dat succes niet volledig zeker is, maar we weten ook dat het een complete nederlaag wordt als we nu vertrekken.

Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger verklaarde op woensdag 30 januari voor een senaatscommissie dat de VS moest proberen om met Iran en Syrië rond de tafel te gaan zitten omtrent Irak. U was adviseur van interim-gouverneur Paul Bremer in Irak: ziet u gemeenschappelijke belangen tussen die landen en het uwe in Irak?

Korologos Met Syrië hebben we al diplomatieke relaties, zoals bijvoorbeeld een attaché die regelmatig overleg pleegt met Damascus. Wat je echter niet mag vergeten is dat Iran geen democratie naast de deur wilt. Moeten we praten? Zeker niet zolang Iran de holocaust ontkent, Israël van de kaart wil vegen, haar buren blijft bedreigen en op de thee gaat bij Chavez in Venezuela. Ahmedinejad moet wat goodwill tonen en zijn nucleaire opbouw stoppen. Er zijn in het verleden al bezoeken geweest aan Teheran, maar het heeft niets uitgehaald. Mensen praten voortdurend met de Iraniërs en hun minister van Buitenlandse Zaken is op bezoek geweest bij de EU in Brussel. Ik zou België bij deze trouwens willen feliciteren voor haar houding ten opzichte van Iran, en dan vooral jullie voorzitter in het sanctiecomité van de VN die mee de aanzet heeft gegeven voor sancties tegen Iran.

Kissinger staat natuurlijk bekend als een groot verdediger van realpolitiek. Kunnen we zeggen dat de principiële verschillen met Iran volgens u echter veel te groot zijn om samen te werken in Irak?

Korologos Dat klopt waarschijnlijk. Ik kan je niet vertellen wanneer en waarover er gesprekken zullen zijn tussen de VS en Iran, maar deze zullen in elk geval wel pas gehouden worden wanneer Iran zich begint te houden aan de VN-resoluties en stopt met kernwapens te maken. Niemand wil een nucleair Iran, ook Europa niet. Europa ligt veel dichter bij Iran dan de VS.

Diversiteit

In november 2005 organiseerde u een uitwisseling tussen Amerikaanse en Belgische moslims. Dit initiatief was meteen een Europese primeur. Waarom vond u dit nodig en bent u tevreden over het resultaat?

Korologos Toen ik in Brussel aankwam, merkte ik dat vijf à zes procent van de Belgische bevolking moslim is. Ik ben dan eens beginnen rondkijken en zag dat het in Frankrijk tien procent was, in Duitsland ook nog een heel aantal en dan heb je uiteraard Turkije nog. Door de migratiegolven zijn moslims dus een aanzienlijke bevolkingsgroep geworden in Europa en ze worden ook steeds belangrijker. Daarom ben ik eens met een aantal mensen in Washington gaan samenzitten en hebben we het gehad over de nadruk die zij legden op hun pogingen om de publieke opinie in het Midden-Oosten te beïnvloeden. Ik merkte toen dat niemand probeerde de moslims in Europa te bereiken. Ik vond – en mijn regering ook – dat het dringend tijd werd om de hand uit te steken naar de Europese moslims. Daarom hebben we dertig Amerikaanse en zeventig Belgische moslims bij elkaar gebracht om ervaringen en meningen met elkaar uit te wisselen. In België zijn moslims met zeventien of achttien parlementsleden bijvoorbeeld beter vertegenwoordigd in de politiek; in de VS hebben we er maar één en die is pas in november verkozen. Amerikaanse moslims zijn dan echter weer beter vertegenwoordigd in academische en zakelijke milieus, ze zijn beter geassimileerd in de gemeenschappen; bij Belgische moslims was dat veel minder het geval. Er werd ook gediscussieerd over beeldvorming, vrouwenrechten, identiteit… De vraag wat ze van elkaar konden leren werd de drijvende kracht achter de conferentie; later volgden er dan nog verschillende bilaterale uitwisselingen van studenten, imams...

Over immigratie gesproken: u bent zelf geboren in een Grieks migrantengezin in de VS. Toch hebt u een succesvolle carrière achter de rug. Hoe schat u de verhouding in tussen enerzijds het probleem van sociale discriminatie en anderzijds de persoonlijke verantwoordelijkheid om iets van je leven te maken?

Korologos Ik denk niet dat het aan de Amerikaanse ambassadeur is om zich te mengen in het Belgische maatschappelijke debat…

Misschien kunt u enkele goede ervaringen uit de VS aanreiken?

Korologos In de VS hebben we inderdaad enkele positieve ervaringen opgedaan. De VS is een migrantenland: men moet elkaar leren kennen en vertrouwen. De burgemeester van Dearborn, Michigan was aanwezig op onze conferentie in 2005 en hij had een foto meegenomen van een straat uit zijn stad. Op die foto stonden een katholieke kerk, een joodse synagoge, een Grieks-orthodoxe kerk… Allemaal mooi naast elkaar. En niemand valt de ander lastig. Een ander aspect hier is het grote werkloosheidsprobleem bij moslimjongeren. Hopelijk kunnen we hen leren beter in de maatschappij te komen met behulp van taallessen. Misschien kan het Engels zelfs dienst doen als katalysatortaal. Immigratie is natuurlijk een wereldwijd vraagstuk, alle landen worden er mee geconfronteerd: kijk maar naar ons en de situatie met latino’s. Elkaar leren kennen en vertrouwen, dat is het belangrijkste.

Belgisch Compromis

U heeft ondertussen een zeer lange carrière achter de rug. Gaat u nu met pensioen?

Korologos Ik hoop het. Bij ons heb je echter iets wat ze brandweerpaarden noemen: die trokken vroeger de karren van de brandweer. Als ik dus het alarm hoor afgaan, loop ik naar de kazerne. Ik ben uiteraard nog steeds bereid mijn land te dienen als ze mij vragen, net zoals ik gedaan heb tijdens mijn jaren in de luchtmacht en te Washington, Bagdad en Brussel. Laten we zeggen dat Brussel toch fijner was dan Bagdad, maar ik sta nog steeds klaar om te vertrekken naar waar men mij nodig heeft.

Als u binnen een paar jaar terugdenkt aan uw verblijf in België, wat zal dan volgens u het voornaamste zijn dat u hier geleerd hebt?

Korologos Ik heb geleerd geduldig te zijn. En ik heb hier ook iets zeer interessants opgepikt: het Belgisch compromis. Je zit met vijf verschillende mensen in een kamer, allemaal met een verschillende mening, en wanneer het Belgisch compromis gesloten wordt, krijg je een akkoord waarvan iedereen denkt dat hij gewonnen heeft. Dat vind ik fascinerend om zien.