EX-VICERECTOR UANTWERPEN DOET EINDHOVENS STUDENTENBLAD ZWIJGEN

Eind januari 2022 schreef Lenaerts met rector Herman Van Goethem een opiniestuk in De Standaard waarin ze beide het Oosterweelproject verdedigden. Volgens beide auteurs was het PFOS-dossier een hefboom om Oosterweel lam te leggen. Het toeval wil dat Lenaerts lid was (wat ze overigens nog altijd is) van de raad van bestuur van Lantis. Over de nochtans niet-onbesproken rol van Oosterweel-bouwheer Lantis in de hele Oosterweel-saga geen woord. Die functie vermeldde ze oorspronkelijk niet bij het opiniestuk, ze profileerde zich louter als vicerector van UAntwerpen. Een vergetelheid, wist ze hierover aan dwars te vertellen. Ze voegde eraan toe dat ze meerdere petjes heeft en moeite heeft om tot dat ene petje te worden gereduceerd.  

Op naar mei 2022. Lenaerts verschijnt in een advertentie van Ineos in enkele Vlaamse kranten. De advertentie zingt de lof van de nieuwe omstreden ethaankraker van Ineos in de Antwerpse haven die momenteel een prominente rol speelt in het stikstofdebat. Lenaerts zegt te zijn misleid en niet te hebben geweten dat het om een interview uit commerciële overwegingen ging. Ze dacht met een journalist te praten, een journalist die weliswaar werkte voor Ads & Data, nu niet bepaald de naam die je associeert met een onafhankelijke nieuwsbron. Ads & Data zelf zegt Lenaerts duidelijk te hebben meegedeeld dat het om een commerciële opdracht ging. 

Maar zijn er dan linken tussen Ineos en Lenaerts? Drie academici van UAntwerpen wezen in een opiniestuk in De Standaard op het feit dat Lenaerts destijds in de raad van bestuur van Catalisti vzw zetelde, een clusterorganisatie voor de chemische industrie en de plasticindustrie. Ineos is lid van Catalisti en Catalisti wordt grotendeels gesponsord door Essenscia, een belangenbehartiger van bedrijven actief in de chemie, zo wisten zij te melden. Het zette rector Herman Van Goethem ertoe aan om deze academici in een opiniestuk op hun plaats te zetten. Onderbelicht: dwars bracht begin oktober 2022 naar buiten dat datzelfde Essenscia op dat moment een leerstoel sponsorde van Lenaerts, met name de master Veiligheidswetenschappen, en dat de voorzitter van Essenscia toevalligerwijs een Ineos-CEO is.  

Een jaar na de bewuste Ineos-advertentie wordt Lenaerts rector aan de TU Eindhoven. In Nederland worden rectoren niet verkozen, maar benoemd. Meteen na de benoeming ontstaan er bij klimaatactivisten vragen over Lenaerts' opiniestuk over Oosterweel en de Ineos-advertentie. Als activisten reageren op een net aangestelde rector van jouw universiteit, wil je daar als studentenblad wel het fijne van weten. Zo ook Cursor, dat in de eerste versie een anonieme medewerker van UAntwerpen aan het woord laat die onder andere de petitie voor transparantie met commerciële partners toelicht. Deze petitie werd door academici van UAntwerpen in de nasleep van de Ineos-advertentie opgestart. Je zou de tweede versie er niet van verdenken een herwerking te zijn van de eerste. In de tweede versie is Lenaerts zelf in drie vierde van het artikel aan het woord, waarbij ze de kans krijgt om de heisa omstandig toe te lichten en zien we de anonieme medewerker van UAntwerpen nog maar in twee korte quotes opduiken. Toch worden beide versies tegengehouden. Resultaat buiten twee niet-gepubliceerde versies: een hoofdredacteur op non-actief en een studentenblad dat zichzelf uit protest op zwart heeft gezet. 

Wat is er gebeurd? De redactieraad van Cursor, dat is een adviesorgaan voor de hoofdredacteur en uitgever van Cursor én aangesteld door het college van bestuur waar Lenaerts zelf in zit, achtte het “niet passend om bij de start van de nieuwe rector magnificus in haar nieuwe functie zoveel aandacht te willen geven aan dit onderwerp. Dat zou onnodig beschadigend kunnen zijn,” zo schrijft de Volkskrant die ook hoogleraar journalistiek Jaap de Jong van Universiteit Leiden aan het woord laat: “Wanneer er rond de aanstelling van de nieuwe rector protesten zijn, wat moet je dán als Cursor? De universiteit heeft al allerlei communicatiekanalen voor pr. Die zullen heus allemaal geweldige, positieve verhalen schrijven over de nieuwe rector. Een onafhankelijk journalistiek medium als Cursor is echter aan de eigen eer verplicht om hier werk van te maken.” Dezelfde krant stipt ook aan dat Lenaerts in een mail aan de hoofdredacteur van Cursor over de verschillende versies van het artikel bezwaren uitte en vroeg om verregaande aanpassingen. Hier vind je de eerste versie van het niet-gepubliceerde, maar inmiddels verspreide artikel over Lenaerts en hier vind je de tweede versie. 

Dat relaas en hierbij komend het per direct uit functie zetten van de hoofdredacteur noopte de redactie van Cursor om voor onbepaalde duur niets meer te publiceren behalve statements over deze zaak. Het moet gezegd: de spanningen omtrent de journalistieke onafhankelijkheid van Cursor en diens hoofdredacteur enerzijds en de redactieraad anderzijds kennen al een langere geschiedenis. In een van die statements beschrijft Cursor deze inperking van journalistieke vrijheid en de uitgeoefende druk die al lange tijd een negatieve impact hebben op de redactie. “We voelen enorme onzekerheid over de toekomst van Cursor als een onafhankelijk medium dat volgens algemeen geldende journalistieke normen over zaken schrijft die met de TU/e-gemeenschap te maken hebben of voor deze gemeenschap relevant zijn. Ook over zaken die minder gunstig zijn voor de reputatie van de universiteit dus, zoals het geval was bij artikel in kwestie.” 

Ongeruste telefoontjes van de universiteit over hetgeen waar we over willen schrijven zonder dat evenwel verderging dan dit, een interview met een departementshoofd dat uiteindelijk niet gepubliceerd kan worden omdat hij na het lezen van zijn quotes op papier weet te melden geen interviews te geven of het maandenlang aan het lijntje worden gehouden zonder resultaat wanneer we documenten opvragen die vallen onder openbaarheid van bestuur: het komt ons ook niet geheel onbekend voor. Universiteiten houden de regie graag strak in handen; imagobeheer is een doel op zich geworden. Dat botst met de controlefunctie van studentenbladen die bevolkt worden door studenten die per definitie in een kwetsbare positie zitten ten aanzien van de universiteit die al dan niet hun diploma uitreikt. Juist van universiteiten mag je verwachten dat ze het belang inzien van onafhankelijke studentenbladen, niet dat zij zich inlaten met inperkingen wanneer op korte termijn imagoschade dreigt. Daarom verdient Cursor de steun van ons allen.