In 2006 treedt het Kunstendecreet, dat door minister van cultuur Bert Anciaux uitgedacht is, in werking. Deze zomer werd al bekendgemaakt hoe de subsidiëring herverdeeld zal worden. Theater Zuidpool, dat op nog geen boogscheut van de Stadscampus ligt (in de Lange Noordstraat, aan de Stadswaag), zag zijn toelage drastisch verminderd worden. Reden daarvoor was het ongeloof van Anciaux in de nieuwe artistieke leiding. Een gesprek met Koen van Kaam, Sofie Decleir, Jan Bijvoet en Jorgen Cassier, de artistieke leiders van Theater Zuidpool, was onvermijdelijk.
Kunnen jullie even de situatie waarin Theater Zuidpool terecht is gekomen schetsen?
Koen van Kaam Twee jaar geleden zijn wij als groep de vorige artistieke leider opgevolgd. Om onze plannen te kunnen verwezenlijken dienden we een dossier in om subsidies aan te vragen. Geheel onverwacht blijkt nu dat onze subsidies vanaf januari 2006 met meer dan de helft verminderd zullen worden.
Jorgen Cassier Bij een subsidieaanvraag gaat het dossier eerst naar een commissie die naar het artistieke en het zakelijke luik kijkt. Die commissie geeft een preadvies, waarna je twee maanden de tijd hebt om een bezwaarschrift in te dienen. Op basis van het preadvies en het bezwaarschrift neemt het kabinet dan een beslissing. In het geval van Zuidpool was het preadvies van de artistieke commissie positief en dat van de zakelijke commissie negatief. Wij hebben een bezwaarschrift ingediend, waarin we de argumenten van de zakelijke commissie weerlegd hebben.
Wat waren die argumenten van de zakelijke commissie juist?
Jorgen Daar zaten pure misverstanden tussen.
Koen Zuidpool heeft nog nóóit problemen heeft gehad op zakelijk vlak.
Jorgen Uiteindelijk heeft theater Zuidpool een geïntegreerd advies gekregen. Dat wil zeggen dat de artistieke en zakelijke commissie het eens waren. Dat advies was positief voor vier jaar, met een aantal punten van kritiek. Maar toch besliste minister Anciaux om ons voor twee jaar minder te subsidiëren en ons daarna opnieuw te evalueren.
In de beleidsnota over het Kunstendecreet van Bert Anciaux las ik dat hij zijn twijfels heeft over de artistieke eenheid en visie door het volgens hem vrijblijvende karakter van de artistieke leiding.
Koen Wij hebben gekozen om niet één artistiek leider te hebben maar om als groep te werken. Dat is blijkbaar niet echt een populaire organisatievorm, men heeft geconcludeerd dat wij hier maar heel af en toe gaan zitten en er voor de rest met onze pet naar zullen smijten. Als je naar de programmatie kijkt, zie je echter dat wij bij alle stukken spelen of regisseren. We zijn ook een hechte groep en hebben al veel samengewerkt.
Wat zullen de gevolgen zijn voor Zuidpool?
Koen We zullen al de mensen die bij theater Zuidpool werken moeten ontslagen, omdat we met de huidige toelage niet kunnen blijven werken. Maar onze subsidies laten zelfs niet toe om al de ontslagpremies van de werknemers uit te betalen. De overheid en de Vlaamse Directies voor Podiumkunsten willen een werkbaar bedrag geven en sociale drama's vermijden. Maar het bedrag dat wij krijgen is niet werkbaar en straks staan er mensen met kinderen op straat.
Als er zich geen oplossing aandient, zijn jullie dan gedoemd om ten onder te gaan?
Koen Als we geen uitweg vinden, moeten we de deuren sluiten vanaf januari. Nu zijn we de mogelijkheden aan het onderzoeken om wel verder te kunnen werken. We blijven doorknokken.
Hoeveel hebben jullie nodig om gewoon verder te werken?
Jan Bijvoet Om verder te gaan zoals gepland komen we 500.000 euro te kort op jaarbasis. Als we ergens in het midden tussen dat ideaal en wat we nu krijgen zouden zitten, zou het ook nog gaan. Een inkrimping van het programma zou dan wel nodig zijn, en we zouden onze zolder aan scoutsgroepen moeten verhuren of zo.
Sofie Decleir Met de subsidies van de stad erbij krijgen we zoals het nu gepland is ongeveer 500.000 euro, wat op zich veel geld is. Dat bedrag is voldoende om het theater te runnen als we het veel beperkter aanpakken. Maar we moeten onze mensen, die dan minder zouden werken, nog wel voor een heel jaar uitbetalen. Dat is een recht dat ze – gelukkig – verworven hebben. Dat geld kunnen we dan echter niet meer gebruiken voor projecten.
Wat zal het volgende seizoen brengen?
Koen Tot en met december gaan we gewoon door zoals gepland. We brengen hernemingen van succesvolle voorstellingen, zoals ‘De Kussenman', en gastvoorstellingen. Onze nieuwe productie wordt ‘Siberië', gebaseerd op het leven en werk van Vladimir Vissotsky.
Jan Dat was een Russische zanger en acteur die het hoogtepunt van zijn carrière beleefde in de jaren '60-'70. De regering was niet echt opgezet met zijn werk, waardoor hij tijdens zijn leven nooit een plaat heeft kunnen opnemen. Voor de mensen werd hij een soort volksheld, en men had illegale cassettes met zijn nummers. Zijn teksten zijn heel poetisch, maar ook vol energie en woede tegen het systeem. Wij zijn die nu aan het vertalen naar het Nederlands, om ze samen met zijn muziek te gebruiken in de voorstelling.
Koen Die vertaling bestond nog niet. Hij is destijds nooit bekend geraakt aan deze kant van het IJzeren Gordijn.
Waarom moet Zuidpool blijven bestaan?
Sofie Waarom niet?
Koen Zuidpool is in Antwerpen al heel veel jaren een begrip. Dat zie je goed aan de honderden e-mails die uit protest naar het kabinet verstuurd zijn. Zuidpool maakt theater dat niet te arty farty is, maar ook geen flauwe onzin. We zijn toegankelijk zonder plat te zijn. Theater Zuidpool heeft ook altijd met de grenzen van het aanvaardbare geflirt, het heeft een beetje een punkgehalte. Ik, maar ook het publiek, vind dat daar behoefte aan is in de stad. Je hebt het Toneelhuis, waar de Grote Kunst gemaakt wordt. Je hebt het Echt Antwaarps Teater, waar de volksstukken gespeeld worden. Je hebt de Monty voor de kleinere, meer intellectuele dingen. Je hebt de musicals. En het is goed dat die er allemaal zijn. In dat theaterlandschap vult Zuidpool ook een unieke plaats in, door theater te maken voor een jong, breed publiek dat zich wil laten uitdagen.
Jan Er zijn ook geen redenen om ons niet te subsidiëren, want we voldoen aan de belangrijkste criteria van de commissies: kijkcijfers en kwaliteit. Als er niemand komt kijken is het natuurlijk zinloos en als je gesubsidieerd wordt is het logisch dat je de kwaliteit in het oog houdt. Maar ons publiek blijft komen, en vorig jaar nog hebben we het theaterfestival gewonnen.
Koen Eigenlijk is het altijd moeilijk om over jezelf te zeggen waarom je moet blijven bestaan. Mijn eerste reactie is dan dat ik helemaal niet hoef te bestaan. Schiet me maar af!