Studeren: een gewaagde onderneming?

Danny Boeykens, studentenbegeleider en coördinator van de Studentgerichte Dienst van de Stadscampus, nuanceert onmiddellijk: “De stress van examens kan de druppel zijn die de emmer doet overlopen, maar het zijn voornamelijk andere factoren die zelfmoordgedachten bij studenten losweken: slechte sociale relaties, problemen thuis, seksuele mishandeling, relatieproblemen of depressiviteit.”

Ook Grieke Forceville van het Centrum ter Preventie van Zelfmoord wijst erop dat zelfmoordgedachten of zelfmoordgedrag niet louter te maken hebben met examens: “Vooral belangrijk is hoe een student de stress die examens met zich meebrengen ervaart. Wie perfectionistisch is, een laag zelfbeeld heeft of kampt met faalangst, is tijdens stressmomenten extra kwetsbaar.”

Het is dus niet nodig om maatregelen te nemen die de druk verlagen tijdens de examenperiode?

Danny Boeykens Het is nu eenmaal eigen aan examens dat ze stress veroorzaken. De vraag is: hoe ga je met die stress om?

Grieke Forceville Leren omgaan met stress is inderdaad essentieel. Al op vroege leeftijd zou aan kinderen moeten worden duidelijk gemaakt dat de dingen niet altijd zo vlotjes verlopen als ze wel zouden willen. Veel hangt bovendien af van de bereidwilligheid van studenten om hulp te zoeken. Vlaamse jongeren blijken ten opzichte van Nederlandse jongeren moeilijk de weg te vinden naar hulp; we zouden hen moeten duidelijk maken dat daar echt niets mis mee is. Als er problemen zijn, moeten die bespreekbaar worden gemaakt, zodat jongeren naar gezonde probleemoplossers kunnen grijpen. Sport, alles van je afschrijven, afleiding zoeken in hobby’s… die positieve uitwegen verschillen voor iedereen, maar ze zijn er wel. Al te vaak blijkt echter dat Vlaamse jongeren naar negatieve probleemoplossers zoeken in stresssituaties. Als wij hen leren omgaan met zulke situaties, zullen ze vanzelf positiever omgaan met stressmomenten als examens. Dit neemt natuurlijk niet weg dat je tijdens de examens extra hulp kunt aanbieden, bijvoorbeeld in de vorm van een ombudsdienst.

Vinden Antwerpse studenten de weg naar de Studentgerichte Dienst?

Boeykens Sommige studenten komen helaas nooit bij ons terecht. Wij proberen de drempel echter zo laag mogelijk te houden. Het Studenteninformatiepunt, het STIP, ligt in het hart van de universiteit, zowel op de Stadscampus als op Campus Drie Eiken. Er is altijd iemand aanwezig, zeker tijdens de examenperiode, maar ook tijdens de vakantie. Bovendien zijn wij ingekaderd in de Dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding, wat de drempel ook verlaagt. Achter klachten over studieproblemen of angst voor examens, gaan soms immers diepere psychologische problemen schuil.

Krijgen jullie geregeld studenten over de vloer met zelfmoordgedachten?

Boeykens Een heel aantal van de studenten die wij opvangen, blijkt toch na te denken over zelfdoding.

Hoe kunnen professoren of medestudenten signalen herkennen van iemand die met zelfmoordgedachten speelt?

Forceville Het is niet realistisch om te verwachten van de man in de straat, dus ook van de gemiddelde prof of student, dat zij de taak van professionele hulpverleners op zich nemen. Het is echter wel nodig dat zij een zekere openheid aan de dag leggen en alert zijn voor de signalen van studenten die denken aan zelfdoding. Dan kan eventueel extra begeleiding worden ingeroepen, met toestemming van de student uiteraard. Zelfmoordgedachten moeten altijd ernstig worden genomen. Als je als prof of student geconfronteerd wordt met suïcidaal gedrag, kan je gelukkig beroep doen op deskundig advies, zoals dat van de Zelfmoordlijn.

Zelfmoordgedachten moeten altijd ernstig worden genomen.

Het Centrum ter Preventie van Zelfmoord geeft ook opleidingen om deskundigheid op het gebied van zelfmoordpreventie te bevorderen.

Forceville Inderdaad, en die deskundigheidsbevordering werpt ook zijn vruchten af. Die daling van het aantal zelfmoorden aan de K.U.Leuven zal enerzijds misschien wel iets te maken hebben met het invoeren van de semesterexamens, maar eind jaren negentig is door ons ook een vorming gegeven aan de ombudsdiensten en dat zou eveneens een rol kunnen hebben gespeeld. Het is bewezen dat deskundigheidsbevordering van bepaalde sleutelfiguren in de omgeving van jongeren effectief is.

Hebben de studentenbegeleiders van de UA een dergelijke opleiding gekregen?

Boeykens Niet specifiek van het Centrum ter Preventie van Zelfmoord, maar alle studentenbegeleiders aan de Universiteit Antwerpen hebben een opleiding psychotherapie achter de rug, of zijn die nog aan het voltooien, en daarin komt de problematiek van zelfdoding sowieso uitvoerig aan bod. Er zijn ook een aantal die een bijkomende opleiding over zelfmoordpreventie hebben gevolgd. Bovendien bestaat er in Antwerpen zoiets als Psynet: een samenwerkingsverband tussen hogescholen en de universiteit rond de geestelijke gezondheid van studenten. Binnen Psynet is er gespecialiseerde vorming en begeleiding van alle studentenbegeleiders binnen dat netwerk en daarin komt zelfmoordpreventie uiteraard ook aan bod.