Praagse geheimen

horeca

"Er zijn twee soorten etablissementen. Een voor de Tsjechen en een voor de toeristen. Waar wij nu zitten is vooral voor Tsjechen, hier recht tegenover heb je een restaurant voor toeristen. Toeristen lopen willekeurig een straat in, denken er niet bij na en gaan altijd die ene toeristische plek binnen. Daar betaal je 20, 30 kronen meer dan de zaken ernaast of er tegenover. Gelukkig kennen alle Tsjechen de plekken die goed zijn. De basisprijs voor alles hier is een pint bier, dat is een goed uitgangspunt. Als de prijs van een pint eerlijk is, gaan de Tsjechen daarheen. In het centrum mag het 25 tot 35 kroon kosten. Maar rond het stadsplein en toeristische trekpleisters betaal je zo 90 kroon. Dat gaat exponentieel naar boven."

communistische zuinigheid

"De koffiecultuur in Praag is vergelijkbaar met Weense koffiehuizen en de cultuur in Noord-Italië. De koffietraditie kwam hier via de Turken die Tsjechië vroeger belegerden. Tsjechen drinken hun koffie sterk, een dubbele espresso is hier normaal. De Turkse variant is anders. Onder de communisten was er een gebrek aan alles, ook aan koffie. Toen werd de ‘Turkse koffie’ geïntroduceerd. Het houdt in dat je de koffiepoeder rechtstreeks in een kop doet en er water overheen giet. Als je het op hebt, kun je het nog eens gebruiken. Zo bespaar je koffie."

Praagse muur

"Je hebt, net als met andere horeca, twee soorten koffiehuizen: de kleine, verscholen koffieplekken waar de Tsjechen komen en de populaire plekken die de reisgidsen aanraden. Vaak begint een zaak in de ene categorie en eindigt het in de tweede. Vroeg of laat ontdekken de agenten van gidsen die barretjes, ze worden in de boekjes gezet en dan komen er massa’s toeristen op af. Ze maken het eigenlijk kapot. Maar een mooie koffiezaak is café Orient in ‘Het huis van de Zwarte Madonna’. Het zit op de eerste verdieping en is volledig in kubistische stijl, een fraaie plek. Omdat het op de eerste verdieping is, gaan er niet veel mensen heen; de meesten willen een terras. Er is ook geen lift, dus je moet een trap op. Dan haken velen af. Bij mooi weer is de beste plaats voor een koffietje of een rappe lunch direct aan de Karelsbrug, in de tuin van de ambassade van Malta. Steek de Karelsbrug over, ga de eerste straat links en loop rond de oude kerk. Dan zie je een kleine poort met het bord ‘de ambassade van Malta’. Het is erg weggestoken dus niemand vindt het en niemand durft binnen te wandelen vanwege die poort. Maar wie binnengaat komt in een ommuurde tuin en is plots in volledige rust. Eerst heb je een graspleintje met een enorme plataan en een bistro. Die moet je door, dan kom je op nog een binnenkoer. De buitenmuur is de John Lennon Wall en aan die buitenkant staan honderden toeristen. Aan de binnenkant staan wat tafels en zitten zes mensen koffie te drinken. Die muur is symbolisch voor de scheiding tussen Tsjechische en toeristische plekken."

cuisine

"Als je ‘Typical Czech Cuisine’ ziet staan, moet je oppassen. Wat knoedels (een typisch Tsjechisch aardappelgerecht, nvdr) met een lap vlees en een vettige saus kun je geen cuisine noemen. De Tsjechische cuisine bestaat niet. Wel kun je de ogenschijnlijk donkere zaakjes proberen. Als er ‘Ceska Kuchyne’ staat (Tsjechische keuken) in plaats van Engelse teksten, is het al betrouwbaarder. De Tsjechische keuken is niet heel speciaal, het is gezonde boerenkost. Tsjechen houden van regelmaat en zijn niet erg flexibel. Ze kennen zeven gerechten en eten die telkens één dag per week. Deze week eten ze precies hetzelfde als de volgende. En als de vorige."

spelonken

"Je kunt in Praag enorm veel kleine restaurantjes, bars en cafeetjes bezoeken. Je hebt de as van toeristen, die loopt van de Kruidtoren naar het Oude stadsplein en de Karelsbrug, en naar boven naar de Praagse burcht. Die as heeft een vertakking van de Kruidtoren naar Vaclavska namesti. Maar het hele Praagse centrum is mooi en historisch. Zodra je die as verlaat en kleine steegjes en doorgangen inloopt, kom je overal kleine barretjes, cafeetjes en restaurantjes tegen. Dat zijn de plekken waar de Tsjechen heengaan, plus de weinige toeristen die durven. Voor veel mensen zijn dat maar donkere steegjes: het ziet er verlaten uit en dan is er ineens een propvol café. Daar zou de gemiddelde toerist niet binnenstappen, maar dat zijn de leukste plekken."

opera en theater

"Er zijn drie opera’s in Praag. De officiële is de Staatsopera, op het einde van het Wenceslasplein. Die is duur en vooral voor de serieus geïnteresseerden. Dan heb je het Nationaal Theater, aan de oever van de Moldau, het gebouw met de gouden kroon op het dak. Daar is een gevarieerder programma met theater, ballet en opera alsook operette. Het is de meest sympathieke plaats om naar de opera te gaan. Ze zijn alle drie toegankelijk en geen van hen is extreem duur, maar het Nationaal Theater biedt de meest toegankelijke atmosfeer. De derde leeft ook echt, die is bij Ovocný trh en heet Stavovské divadlo. Het is een Mozart- theater en onderdeel van het Nationaal Theater. Daar wordt zowel theater als opera opgevoerd. De opera’s staan er meestal in verband met Mozart omdat het de historische plek is waar hij werd opgevoerd. Het theater zelf is een mooi historisch gebouw, het oudste operahuis van Praag. Als je daar binnenkomt, durf je bijna nergens aan te komen: alles is nog origineel. Doordat het allemaal zo oud en origineel is, is het ook iets minder comfortabel. Daar ga je heen als je echt een historische atmosfeer wilt proeven. Voor levend theater, opera waar ook Tsjechen heengaan en een zaal die elke avond uitverkocht is, ga je best naar het Nationaal Theater."

België

"Af en toe ga ik terug naar België, mijn familie woont er. Soms mis ik hen en mijn Belgische vrienden. En ik mis het bourgondische libris. Dat heeft Praag niet, de Tsjechen eten steeds hetzelfde. Vlamingen eten niet alleen op restaurant, maar babbelen er ook. We proeven van alles en hebben een extreme verscheidenheid aan keukens van zeer goede kwaliteit. Dat mis ik. Maar Brugge, waar ik vandaan kom, is erg klein. Daar is niets te beleven, behalve dat het erg mooi is natuurlijk. Er zijn gelijkenissen tussen België en Tsjechië. In België heb je de biercultuur in het noorden en de wijncultuur bij de Walen in het zuiden. Hier heb je een biercultuur in het Westen van Tsjechië en een wijncultuur in het oostelijke Moravië. Die opdeling is heel vergelijkbaar. Een andere gelijkenis is dat Tsjechen op het eerste moment gesloten zijn, ze zijn bedeesd en soms ook schuchter. Misschien komen ze zelfs agressief over. Dat is eigenlijk het wegsteken van hun schrik voor het onbekende. De Vlamingen zijn ook conservatief en op zichzelf, alhoewel ze naar buiten toe misschien heel vriendelijk kunnen zijn. Tsjechen zijn net zo."

onvriendelijk

"Een veel gehoord verwijt is dat Tsjechen onvriendelijk zijn. Dat heeft twee redenen. Eén ervan is het wegsteken van de schrik voor het onbekende. Het tweede heeft te maken met het communisme. Tijdens het communisme mocht je als klant blij zijn als er iemand was die je hielp. Een klant kwam binnen en zei: mag ik alstublíeft wat van u kopen? Het ‘klant is koning’-adagium geldt hier niet. Dat heeft ook te maken met hoe werknemers en werkgever met elkaar omgaan. De verkoper wordt door de werkgever niet hoog aangezien. Iemand die een winkel heeft, betaalt zijn werknemers slecht. Voor hen is de verkoper er niet om je vriendelijk aan te spreken en service te verlenen, maar hij is er om je geld te incasseren en erop toe te zien dat je niks steelt. Zo iemand heeft weinig kwalificaties nodig, dus waarom zou je die veel betalen? Het is een vicieuze cirkel. Tsjechen vinden het zelf niet raar slecht behandeld te worden in winkels."

Praagse Vlaeykensgang

"Als je Praag bezoekt, moet je zeker niet op die toeristische as blijven. Loop die één keer, dat duurt twee uurtjes. De rest van de tijd moet je elders in Praag spenderen. Praag is een van de weinige grote Europese hoofdsteden waarin de gebouwen van alle originele periodes nog overeind staan. Bovendien is de structuur nog heel Middeleeuws. Je hebt daardoor een enorm netwerk van kleine doorgangetjes die je als toerist voorbijloopt omdat je die als onbekende niet binnen durft – er zijn veel poortjes en winkeltjes die eigenlijk openbare wegen zijn. Je mag daar doorheen en als je dat doet, kom je in een andere wereld terecht. Ineens is die drukte van het toerisme weg, er is geen lawaai. Die poortjes en steegjes heb je overal, je moet je ogen openhouden en goed opletten."

verspreid

"Echt een favoriete plek heb ik niet. Praag heeft officieel vier delen, maar er zijn ook mensen die het over twee delen hebben; twee oevers van de rivier. Aan de ene kant heb je het oude stadscentrum, aan de andere kant de Petrin heuvel en de Praagse burcht. Aan die laatste kant heb je een schitterend uitzicht, maar om iets te gaan drinken moet je daar niet zijn; het is er heel toeristisch. Als je er om tien uur ’s avonds rondloopt is er niets meer. Leuker is de andere kant, voorbij Petrin zelf en voorbij Strahov, dat heet Smichov. Daar heb je ook een mooi uitzicht maar met meer leven in de brouwerij ’s avonds. Aan deze kant van de heuvel, bij het oude centrum, is het de moeite waard in de richting van het Agnes klooster te gaan, in de buurt bij Dlouha en Kozi straat. En aan de andere kant van het centrum heb je de Narodni straat. Die is niet interessant, maar hij loopt uit op de Moldau, de kruising waar het Nationaal Theater is. Daarachter zijn kleine steegjes en de leukste avondcafés van Praag zijn allemaal daar. Je hebt een groot klooster en erachter zijn al die cafeetjes: danscafés en bars van alle soorten. Dat is het mooie van Praag: je kunt hier uitgaan met allerlei mensen in tal van alternatieve genres, jazz en boem-boem-boem-muziek en in twee straatjes heb je voor elk wat wils. Maar het is niet zo dat op één straat alle plekken zitten, je hebt in meerdere delen van de stad drie à vier mooie plaatsen die zijn weggestoken."

toeristen

"Er zijn twee soorten toeristen: die waarvan het leuk is dat ze er zijn, en diegenen die niet prettig zijn. Die laatsten verdraag je enkel omdat ze goed zijn voor de economie. De leuke toeristen kom je af en toe tegen in de weggestoken barretjes. Die lachen naar de bediening, vragen beleefd een pintje, informeren naar de gewoontes en interesseren zich voor de cultuur en de Tsjech. De andere toeristen komen omdat het hier goedkoop is om zich zat te zuipen. Ik kan daar gerust enkele nationaliteiten op plakken: Russen, Scandinaviërs, Noord-Duitsers en Britten. Die zuipen zich te pletter en maken alles kapot. Ze komen met low cost vliegmaatschappijen en voor deze mensen is het hier een paradijs om te zuipen. Het rare is: al die ‘zatlappennationaliteiten’ kunnen eigenlijk niet drinken. Ze slaan drie halve liters achterover en dan is het al zo ver. Er is een groot verschil met andere landen, want Belgen drinken bijvoorbeeld ook veel, maar die kunnen het aan. Die hebben niet de drang om iets kapot te maken of te vechten. Daar komt die enige weerzin tegen het toerisme vandaan. Tegelijkertijd is het een belangrijke inkomstenbron en wordt het getolereerd. Heel Oost-Europa kampt ermee, van Krakau tot de Baltische staten. Het is overal hetzelfde, ‘zat-toerisme’."

architectuur

"Praag is architectonisch interessant. In één straat kun je zeer diverse architectuur aantreffen. Het staat dwars door elkaar, vergeet alle logica. Dat komt omdat Praag nooit is vernietigd en oude gebouwen nooit zijn gesloopt. Waar andere hoofdsteden innoveerden, werd Praag op een gegeven moment verlaten door de Habsburgers; de adel en vorsten vestigden zich in Wenen. Praag verviel daardoor tot provinciestad en was niet langer interessant. De architectonische vernieuwingen in de hoofdsteden kostten vele oude gebouwen de kop, maar Praag werd pas veel later weer een hoofdstad. Vrijwel alle originele gebouwen zijn de hoofdstedelijke vernieuwingsdrang daardoor bespaard gebleven. Bovendien had Praag vroeger eigenlijk teveel geld. Er werd flink verdiend met de industrie. Skoda is bijvoorbeeld het vier na oudste automerk in de wereld en Bata is een zeer bekende schoenenfabrikant, ook Tsjechisch. Verder werd de contactlens in Tsjechië uitgevonden. Er was dus een grote rijkdom en men experimenteerde van dat geld volop met architectuur."

verschil

"Brugge is een mooie stad, maar Praag heeft historisch duizend keer meer te bieden dan Brugge, of zelfs Gent… Het spijt me om het zo te zeggen, maar het is een feit. Het is heel jammer dat West-Europa door de Koude Oorlog volledig vergeten is wat er achter het ijzeren gordijn is. In het Westen heerst de opvatting dat alles dat daarachter was, verbonden is met Rusland. Maar Tsjechië heeft helemaal niets met Rusland te maken. Historisch niks, cultureel niks. Het enige wat Tsjechië met Rusland verbindt, is dat ze na de Tweede Wereldoorlog 40 jaar door haar bezet geweest is. Historisch-cultureel gezien was Praag daarvoor het centrum van een grootmacht. Ook verder naar het oosten, landen als Slovenië, Hongarije en Bulgarije worden over het algemeen gezien als het Oostblok. Verder weet men er niets van. Het Heilig Roomse Rijk was zeer groots, vooral onder bewind van Keizer Karel IV. Hij leidde een rijk dat zich uitstrekte van Denemarken tot Rome en van Oost-Frankrijk tot waar nu Oekraïne ligt. Zijn keizerlijke hoofdstad was Praag. Ook de Habsburgers waren zeer invloedrijk en pas bij de protestantse revolutie stortte de macht van Tsjechië ineen. Praag, Budapest en Wenen waren de drie keizerlijke hoofdsteden van het Heilig Roomse Rijk."

derde wereldland

"In West- Europa hebben veel mensen het idee dat Oost-Europa een groot derdewereldland is. Veel mensen die ik rondleid – Fransen, Belgen en Nederlanders – komen hierheen met dat vooroordeel. Maar we zijn 25 jaar later. Die landen waren voor de Tweede Wereldoorlog volledig mee met West- Europa, economisch en diplomatiek waren ze enorm belangrijk. Het BNP van Tsjechië van voor de Tweede Wereldoorlog was anderhalf keer het BNP van België, en dat terwijl België toen nog kolonies had. Tsjechen waren een stuk rijker dan Belgen. Je moet maar rondkijken in Praag: overal zie je die imposante gebouwen, daar zit waanzinnig veel geld in. Maar in de Tweede Wereldoorlog en de overheersing daarna is de economie uitgezogen. Je moet nu zien hoe Praag in 25 jaar tijd is opgebloeid. Ze hebben snel de vooroorlogse draad opgepikt. De Westerse perceptie is soms belachelijk. Ik zie vandaag de dag af en toe nog de verwondering van mensen die hier op hotel komen: Oh, een kleurentelevisie! En die vragen dan: ‘Hebben jullie satelliettelevisie?!’"

criminaliteit

"Er zijn twee soorten criminaliteit. Criminaliteit waar je wel en waar je geen last van hebt. Beiden zijn hier, maar er is hier niet veel criminaliteit die echt gevaarlijk is. Als je hier ’s nachts om twee uur alleen rondloopt, zal er niemand op je nek springen. Er lopen geen bendes rond die arme mensen of mensen die alleen lopen in elkaar slaan. Qua drugsgebruik is het op sommige plekken wel heftig. Maar als jij geen gebruiker bent, heb je daar geen last van. Ze zitten in bepaalde hoekjes en als je geen interesse hebt, kom je er niet mee in aanraking."

Gontran

“Ik denk dat het grootste verschil met een plaatselijk gids is, dat ik verbanden leg met heel Europa. Ik spreek niet alleen over Tsjechische geschiedenis, zoals zij zelf doen. Voor een Tsjech is Albrecht van Wallerstein heel belangrijk, een Belg zegt dat niets, dus wijd ik er niet over uit. Ik maak de schifting tussen wat interessant is voor toeristen en wat niet. Ik vertel boeiende anekdotes, verhalen die de mensen bijblijven.”

Ga je naar Praag en wil je ook rondgeleid worden? Of wil je wegdromen bij Praagse verhalen? Neem vooral hier een kijkje.
Benieuwd hoe de wandeling met Gontran Benoit verliep? Lees hier meer.