Zelden zo hard en droevig gelachen als toen we de sketch ‘Fons’ voor het eerst hoorden. Een onvergetelijke kennismaking was het met Hans Teeuwen (43) die in de jaren negentig met zijn verfrissende, absurde stijl het Nederlandse cabaret tegen een rotvaart had veroverd. In 2004 gaf de uitgeputte cabaretier zijn carrière een nieuwe wending. Voortaan zou de Rebel des Vaderlands – op toneel werd de koningin geneukt – lekker jazz gaan zingen. Zo moe als hij toen was, zo fris huppelt de nieuwbakken crooner nu de artiestenfoyer van de Arenbergschouwburg binnen.
Meneer Teeuwen, proficiat met ‘How it Aches’, uw nieuwe album. Er was al ‘Hans Teeuwen Zingt’, maar mogen we deze plaat niet uw echte debuut noemen?
Hans Teeuwen Ja, dat vind ik eigenlijk wel.
Is ‘How it Aches’ wat je krijgt als je Hans de cabaretier mengt met Hans de jazzzanger?
Teeuwen Met die analyse kan ik best leven. De nadruk ligt wel meer op muziek dan op cabaret. Het stuk of twee grappige nummers zit erbij als extraatje, want humor was niet het uitgangspunt. We wilden geen grappige plaat maken maar een lekkere plaat. Hoewel de teksten af en toe geestig zijn, is het toch voornamelijk de bedoeling dat de mensen met hun hoofd mee gaan schudden. Zelfs de beentjes mogen mee. Vanavond zat het publiek en was het dus jammer genoeg beperkt in haar dansuitingen. We hebben ook al in popzalen als Paradiso en Tivoli gespeeld, wat eigenlijk leuker is.
U heeft al vaak geschreven voor cabaret. Hoe viel het mee om teksten voor een album te schrijven?
Teeuwen Het is anders. Je schrijft sowieso in een andere taal. Nu gaat het meer stapje per stapje. Een goede songtekst schrijven vind ik tricky; het is lastig. Voor iets komisch kan je improviseren, in een soort flow komen en daar dan later de goede dingen uithalen. Songteksten zijn meer structureel. Het gaat dus moeilijk, maar als je het eenmaal hebt, zo’n tekst die lekker bekt, dan heb je wel iets fijns in handen.
Zit er een bepaalde Hans Teeuwen-touch in de nummers?
Teeuwen Die zit er natuurlijk vanzelf in omdat ik de schrijver ben. Anderzijds, als de tekst over een bepaalde emotionele staat gaat, dan moet dat achteraf niet gerelativeerd worden met humor, want dan blijft er niets van over. De cabaretier moet dus even de ijskast in.
De verwachtingen waarmee het publiek binnenkomt zijn niet belangrijk, wel het gevoel waarmee ze buiten gaan.
In de songteksten gaat u vaak op zoek naar pijnlijkheden. Uw band heet bovendien The Painkillers. Vindt u het leven pijnlijk?
Teeuwen Ja, dat lijkt me wel. Alleen al het feit dat we allemaal zeker weten dat we dood gaan is een tamelijk hard gelag. Dus om het leven draaglijker te maken wentelen heel veel mensen zich maar in illusies. Illusies die ik dan kapot maak. Uiteindelijk kunnen we alleen maar toegeven dat het allemaal een redelijk tragische gebeurtenis is, mààr wel interessant.
U schrijft ook vaak over seks, daar heeft u veel plezier in, maar in liefde dan weer helemaal niet. Hoe komt dat?
Teeuwen Kijk, als wij nu gaan praten over liefde of zoiets, vrouwen, seks, vreemdgaan, dan kunnen wij hier acht uur lang door blijven praten en morgen weer opnieuw beginnen. Het is, kortom, een onuitputtelijke bron van inspiratie. Het roept van alles op; je voelt er veel bij; je krijgt er geen grip op; je doet dingen waarvan je weet dat ze slecht aflopen … Veel dramatiek dus in dat departement. Leuk om over te schrijven, dat wel. Het is niet voor niets dat 99.9% van alle liedjes over liefde en seks gaat.
Het lijkt alsof u liefde ook een illusie vindt. Hoe kan u er dan over schrijven?
Teeuwen Nou, ik roep het weer op. Ik pik in op hoe ik me soms mee laat slepen. De emotie van zo’n moment probeer ik zo goed als mogelijk te verwoorden. Mijn nummers zijn echter meestal erg analytisch. Wat er overblijft is vrij kaal. Daar kan ik niets aan doen, zo werkt mijn hoofd. Als je te veel in één emotie blijft, dan wordt het nogal snel pathetisch. Het leukst is vaak om een strofe die een dag voordien is geschreven weer helemaal onderuit te halen en dan te kijken wat erover blijft.
U heeft eens gezegd dat voor een cabaretier mensen verwarren, zodat ze denkend naar buiten gaan, het hoogst haalbare is. Wat is het hoogst haalbare voor een zanger?
Teeuwen Mensen emotioneren, denk ik. Dat kan met alles zijn.
Welke van de twee – doen denken en emotioneren – vindt u het meest dierbaar?
Teeuwen Weet ik niet. Allebei? Ik kan ook niet de hele dag alleen naar één soort muziek luisteren of één soort film kijken. De ene keer heb ik in dit zin, de andere keer weer in dat. Zolang het maar goed gedaan is.
U zei ook dat u als cabaretier een soort bestaansrecht had gevonden. Dat moet geweldig zijn want een bestaansrecht, dat willen we toch allemaal. Heeft u dat bestaansrecht ook als zanger?
Teeuwen Nou, je moet dat natuurlijk veroveren. Het gaat niet vanzelf. Het is niet dat mensen direct accepteren dat je iets anders gaat doen. Dat vind ik wel leuk. Het houdt me fris.
Met welke intentie stapt u dan op een avond als deze het podium op?
Teeuwen Nog beter doen de vorige keer.
En was dat vanavond het geval?
Teeuwen Het was wel een goed optreden. Jullie kunnen natuurlijk niet vergelijken, maar het was best goed. Na een goed optreden denk ik altijd: Oké, dit is vanaf nu het gemiddelde en daar mag ik niet meer onderzitten.
Wanneer wordt een optreden goed?
Teeuwen Het heeft heel veel met concentratie te maken. De beste optredens zijn die waar je enkel bezig bent met wat je op die moment aan het zingen bent. Wanneer je niet wordt afgeleid door bijgedachten. Meestal lukt dat het best als je een paar optredens na elkaar hebt. Vanwege de vermoeidheid heb je dan geen energie meer om aan andere dingen te denken. Je bent volledig gefocust op die zin die je op dat moment uitspreekt. De concentratie bepaalt de kwaliteit. Dat, en of je de materie machtig bent. Het leuke aan met The Painkillers optreden is dat hun techniek zo vanzelfsprekend is. Zo kan er bezieling ontstaan. Ze staan daar niet te tellen.
Op de planken smijt u zich. Vol energie geeft u zich tijdens het optreden over. Waarom brengt u de nummers zoals u ze brengt?
Teeuwen Dat gaat vanzelf. Wat ik probeer met mijn bewegingen, is niet afwijken, maar de muziek net meer benadrukken. De bewegingen komen voort uit de muziek. Ik sta geen aandacht te trekken. Ik accentueer het muzikale. Ritme is ongelooflijk belangrijk.
Wat vinden The Painkillers van uw aanpak?
Teeuwen Dat moet je aan hen vragen.
Wat vinden jullie van de performance van meneer Teeuwen?
Painkiller Naar het publiek toe?
Nee, naar jullie toe. Als ‘serieuze’ jazzmuzikanten zijn jullie zo’n zanger als meneer Teeuwen toch niet gewoon?
De Painkiller in kwestie begint aan een lange uiteenzetting over hoe in de studio met Hans vele nummers heel erg snel ontstaan, om enkele minuten later te besluiten dat het allemaal erg vanzelf gaat. Teeuwen Dat is eigenlijk helemaal geen antwoord op de vraag, hé. Eigenlijk ging het over het optreden.
Dat is niet erg. Hij mag het hebben waarover hij wil. Staat het ons niet aan, dan schrijven we het gewoon niet op.
Teeuwen Je hebt anders wel van die interviewers die al een heel idee hebben van hoe het interview er gaat uitzien en dan vragen stellen die je alleen nog maar moet bevestigen.
De meeste mensen wentelen zich in illusies die ik dan weer kapot maak.
Dat is een interviewer die op voorhand nadenkt over wat het antwoord op een bepaalde vraag kan zijn, om dan weer een bepaalde vraag op dat bepaalde antwoord te laten volgen.
Teeuwen En als je dan iets anders antwoordt dan wat de interviewer in gedachten had, dan zit ie plots klem. (imiteert een interviewer): “Meen je dat nou? Ik gaf toch duidelijk aan dat…”
Goed, volgende vraag. Ook wij hebben een volgorde. U stond als cabaretier op eenzame hoogte, maar dan waagt u zich aan een zangcarrière. Hoe voelde u zich toen u voor het eerst met een band speelde met professionele muzikanten van hoog niveau?
Teeuwen In het begin was ik erg zenuwachtig. Ik wist niet goed hoe ik me tot die band moest verhouden, wat precies mijn plek was. Dat is normaal als je het metier nog niet honderd procent beheerst. Nu kan ik mezelf helemaal door hen laten leiden. Het is heerlijk om zo mee te kunnen gaan.
U bent dus een echte zanger geworden, maar het publiek kent uw voorgeschiedenis als cabaretier. Bent u niet bang dat ze van u verwachten dat u dingen zingt als “I’ll even fuck you when you're dead” en “I like your cunt” en dat u het publiek daardoor niet meer kan verwarren zoals voorheen?
Teeuwen Nee, wat ik nu doe, verschilt zo van cabaret dat ik in die zin geen marionet ben van de verwachtingen van het publiek. Ik probeer hen gewoon te overtuigen van wat ik nu doe. Het maakt me niet zoveel uit met welke verwachtingen het publiek de zaal binnenkomt. Ik vind het gevoel waarmee ze weer buitengaan belangrijker. Die was goed, hé.
Oké, die laatste zin wordt een citaat. Wilt u het publiek ook iets meegeven…
Teeuwen (onderbreekt) Ja, bonbons. Of beter nog: iets hartigs. Het is toch leuk na de voorstelling op café bij je biertje nog iets hartigs te hebben. Ik wil ook nog even genoteerd hebben dat Gert hier net een onvoorstelbaar gore scheet liet.
Genoteerd. Misschien wilt u ook nog een boodschap aan het publiek meegeven. In het nummer ‘Make You Proud’ kruipt u in de huid van een zelfmoordterrorist. Duidt u graag op het absurde van religie?
Teeuwen Met bepaalde dingen ben ik nu eenmaal zo lang bezig, dat het in mijn creatieve werk kruipt. Ik maak me er echter geen illusies over dat kunstenaars moeten gaan vertellen hoe mensen moeten leven. Zulke dingen moeten vanzelf doorsijpelen. Ga je nadrukkelijk wat verkondigen, wil je grip hebben op wat de mensen denken, dan ben je echt heel erg verkeerd bezig. Heel veel komieken zijn daardoor slecht, bijna onuitstaanbaar geworden.
Het Freek De Jonge-effect.
Teeuwen (breed glimlachend) You said it. Ik vind dat je intuïtief moet zijn. Als je met voorbedachte rade creatief gaat doen, dan beperk je jezelf.
Van religie naar politiek: de Belgische regering heeft vandaag, zoals je zelf al opmerkte tijdens de show, haar ontslag aangeboden aan de koning. Misschien kan u omwille van uw ervaring met het absurde koning van België worden?
Teeuwen Ik wil het best doen, maar dan parttime. In de weekends kan ik sowieso niet omwille van de optredens. Op dinsdagmiddag ben ik meestal vrij en als ik het dan ook nog een beetje vanuit mijn eigen woning kan doen … Op het papierwerk na kan ik dus best wat monarchistische taken op mij nemen, zolang het niet te koste gaat van mijn artistieke strapatsen. In vergelijking met Nederland zie ik in België trouwens erg weinig handjes gezwaai van het koningshuis. Hoe heet jullie koning alweer?
Komieken die nadrukkelijk wat verkondigen zijn erg verkeerd bezig.
Albert II.
Teeuwen Die ziet er eerder als een accountant uit dan als een koning. Kortom, jongens: jullie land is in verval. Het wordt tijd dat jullie, de jeugd, daar iets aan doet. Jullie zijn wat defaitistisch geworden.
In ieder geval, behalve koning op dinsdagmiddag zou ik ook wel masseur van Scarlett Johansson willen worden. Op gezette tijden wel te verstaan. Ze moet me niet om half drie ’s nacht bellen, want ook het masseren mag niet ten koste gaan van mijn artisticiteit. (op dreef) Wie is eigenlijk de grootste rebel van België, de grootste antiautoritaire figuur?
Misschien Jean-Marie Dedecker.
Teeuwen Who the fuck is Jean-Marie Dedecker?
Een voormalig judocoach die een eigen politieke partij heeft opgericht: Lijst Dedecker.
Teeuwen (breed glimlachend) Klinkt goed! Dan heb je ook nog die schrijver …
Herman Brusselmans, dat is meer het cliché van de rebel. Een rol die hij zelf wat beu is.
Teeuwen En wat is momenteel het hipst in België?
Rolschaatsen.
Teeuwen Wat! En Barman, die is ook hip. Jullie hebben veel goede bandjes in België.
Dit leidt ons allemaal te ver, meneer Teeuwen. Is er nog een antwoord dat u wenst te geven op een vraag die wìj niet hebben gesteld?
Teeuwen Ja!