Tijd voor optimisme. Optimisme als kracht om uit ‘de crisis’ te geraken, uit zowel persoonlijke als maatschappelijke crisissen. Optimisme omdat het tegendeel nooit iets goed heeft voortgebracht. Tijd voor idealisme ook. Een idealisme voor de eenentwintgste eeuw. Een idealisme gespeend van dagdromen en gehard in het besef dat wij tot veel in staat zijn.
Bij het verzetten van winter- naar zomertijd verscheen in de weekendkrant een bijdrage van de 23-jarige historicus en auteur Rutger Bregman (De Standaard, 24 maart 2012), getiteld ‘Nu is alles beter’. Daarin rekent hij af met het pessimisme en nihilimse van de generatie van onze ouders. Zijn opiniestuk is ook een oproep om er weer in te geloven: “De wereld is maakbaar. Denk breed en in hoofdletters: Vrijheid, Gelijkheid, Vrede op aarde – het mag allemaal.”
Wie zich bij deze oproep aan wil sluiten, stelt zich kwetsbaar op. Geloven in grote idealen vereist immers een vrijwaring van cynisme, en cynisme is behalve gemakkelijk ook begrijpelijk. Studenten aan deze universiteit moeten zich echter moreel verplicht voelen om moedig te zijn. We moeten onze vrijheid, die het resultaat is van eeuwen maatschappelijke evoluties, weer inzetten voor een betere wereld. Het recept dat Bregman daarvoor voorschrijft is er een van links idealisme en rechts optimalisme.
Zulk vernieuwd humanisme is waar ook de Gentse filosofe met Poolse roots Alicja Gescinka voor pleit in haar boek ‘De verovering van de vrijheid’, dat ze op 27 maart op uitnodiging van L2 Antwerpen op de Stadscampus kwam voorstellen. Ze maakt het onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid. Positieve vrijheid is het vermogen om te doen wat je wenst en hoort te doen, noem het discipline. Gescinka schrijft dat “echt vrij bijgevolg slechts diegene (is) die over het vermogen beschikt om die keuzes te maken die overeenstemmen met zijn morele wezen, zodat hij in zijn eigen handelen universele, menselijke waarden verwerkelijkt.”
Het zijn grote woorden, maar als studenten mogen we deze koesteren. Grote woorden zullen namelijk sneller dan verlammend cynisme daden tot gevolg hebben. Vele verdrinken namelijk in het teveel aan vrijheid, terwijl we elke dag opnieuw moeten beseffen hoe ver we als samenleving wél staan. Er zijn voldoende historische bewijzen voor toenemende wereldwijde welvaart. De hemel op aarde zal nooit worden verwezenlijkt, maar dat neemt niet weg dat ons streven ernaar al heel wat vruchten heeft afgeworpen. Het gaat goed met ons en als we erin geloven zal het steeds beter gaan.