Het is voor slechtzienden niet altijd een pretje om zich door hectisch verkeer te bewegen. Ze kunnen zich vaak moeilijk oriënteren als ze afwijken van hun vaste route. Zelfs met een blindenstok is het risico op een blauw oog door botsingen met laaghangende winkelborden reëel. Naast de bekende witte stok werden al elektronische hulpmiddelen ontwikkeld die de omgeving hoor- of tastbaar maakten, maar in de praktijk werden ze weinig gebruikt. Vaak waren ze te zwaar om mee te nemen of gaven ze foute informatie. Gelukkig is er nu een techniek waar blinden enkel hun mond voor nodig hebben: de 'tongklik'-techniek, die wordt onderzocht aan Universiteit Antwerpen.
De 'tongklik'-techniek maakt gebruik van echolocatie, zoals vleermuizen dat in de natuur doen. Deze intelligente beestjes zenden ultrasone geluidsgolven uit, waardoor ze perfect weten waar zich een lekker insect bevindt. Ze vinden hun maaltijd zelfs in het pikdonker zonder tegen bomen of andere obstakels te vliegen. De geluidsgolven die ze produceren bewegen zich door de lucht. Wanneer deze golven een voorwerp tegenkomen, worden ze weerkaatst. De vleermuis kan deze teruggekaatste golven opnieuw opvangen en vormt zich zo een beeld van de omgeving.
Hoewel mensen geluiden met een lagere frequentie voortbrengen, die minder geschikt zijn voor echolocatie, zijn er toch slechtzienden die deze techniek gebruiken. Ze ‘klikken’ met hun tong en zenden zo een geluidsgolf uit, die ze vervolgens opnieuw opvangen wanneer deze terugkaatst. Het vergt veel tijd en oefening voordat slechtzienden deze techniek onder de knie hebben. Motivatie en concentratie spelen een belangrijke rol, maar een sterk ontwikkeld auditief vermogen is ook belangrijk. In Vlaanderen zijn er slechts een klein aantal ‘tongklikkers’. Ze gebruiken de techniek om zich beter te kunnen oriënteren en om obstakels te ontwijken.
Universiteit Antwerpen onderzoekt samen met Radboud Universiteit Nijmegen en Technische Universiteit Eindhoven of de techniek van echolocatie aan alle slechtzienden aan te leren is. Ze analyseren welke ‘tongklik’ en frequentie optimaal is in bepaalde omstandigheden en proberen de training te verbeteren zodat meer slechtzienden echolocatie kunnen aanleren. Ze zoeken bovendien naar algemene richtlijnen en strategieën door uiterst begaafde ‘tongklikkers’ te observeren. Er wordt ook nagegaan of het gebruik van echolocatie daadwerkelijk voor een verhoging van de zelfstandigheid van de slechtziende zorgt. Dankzij dit onderzoek kunnen hopelijk meer blinden echolocatie in de toekomst toepassen en gemakkelijker hun weg vinden door de straten. Kijk dus niet vreemd op als je morgen iemand passeert die een ‘tongklikje’ maakt en vervolgens in een boogje om een postbus heen wandelt.
Kandidaten die aan het onderzoek wensen deel te nemen kunnen zich melden via het e-mailadres marc.vanbaelen@uantwerpen.be of telefonisch op 03/2654670.