Wie in Vlaanderen vooruit wil, moet het Nederlands machtig zijn. Voor de meesten van ons, oudgedienden van het Belgisch schoolsysteem, is dit een evidentie. Het Huis van het Nederlands is het centraal coördinatiecentrum van Nederlands als Tweede taal, dat ervoor zorgt dat ook mensen die nog geen basis hebben, doorverwezen worden naar een cursus Nederlands op maat. Maar of men dan ook daadwerkelijk les kan volgen, dat is nog maar de vraag.
Het Huis van het Nederlands heeft in Vlaanderen acht afdelingen. Bij de Antwerpse divisie alleen al komen op jaarbasis zo'n 12.000 mensen aankloppen. Meestal werden zij vanuit een bepaalde instantie (VDAB, OCMW, inburgeringsprocedure) doorverwezen, maar ook vrijwilligers dienen zich aan. In het Huis van het Nederlands wordt geen les gegeven, maar men bepaalt er via tests en een gesprek wat voor opleiding er het best past bij elke persoon. Laaggeschoolden die moeite hebben met lezen of schrijven kunnen terecht bij de Centra voor Basiseducatie (Open School). Mensen die wel al een zekere mate van onderwijs genoten hebben, krijgen een plaats in de Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO), en hooggeschoolden vinden een plaats bij Linguapolis, het talencentrum van de UA.
Wachtlijsten
Dat is tenminste de bedoeling. “In de realiteit verloopt het hele proces wat minder vlotjes”, aldus Frieke Van Zundert, verantwoordelijke voor de Antwerpse tak van het Huis van het Nederlands. “In Vlaanderen zitten elk jaar zo'n 18.000 mensen in een regularisatieprocedure. Meer dan de helft van deze mensen komen in Antwerpen terecht.” Het concrete gevolg is dat de cursussen Nederlands in heel de stad overvol zitten, met wachtlijsten die oplopen tot 2.500 bij de Open School en 2.000 bij de CVO. Van al die mensen kan een groot deel wel al starten in het eerste kwartaal van 2010, maar alle leergierigen die zich nu nog aanbieden komen ten vroegste in september aan de beurt.
Getouwtrek
De reden voor dit tekort aan cursusplaatsen is een klassieker: er zijn te weinig middelen. Sinds september van dit jaar zijn er gesprekken aan de gang, maar voorlopig is er nog niet veel resultaat te merken van het politieke getouwtrek tussen de diensten Inburgering, Onderwijs en de Federale regering. Een schande, vindt Van Zundert. “Van bovenaf wordt aan de mensen opgelegd dat men Nederlands moet kunnen indien men tot Belg geregulariseerd wil worden. Wie de taal niet spreekt, krijgt in België geen kansen. Op deze manier gebruikt de overheid de taal als speerpunt en als uitsluitingsmechanisme, want hun aanbod in cursussen is niet navenant.”
Te duur
Voor Linguapolis is Van Zundert wat milder. De cursussen die daar worden aangeboden worden deels gefinancierd door de universiteit zelf, maar de rest van de kosten worden op de cursisten verhaald. De overheid komt er verder niet tussen, wat maakt dat de cursussen bij Linguapolis meer dan zeven maal zo duur zijn als die bij de CVO. “Het is dan ook normaal dat de UA eerst en vooral wil investeren in haar eigen studenten”, zegt van Zundert. “Helaas zal ook deze tegemoetkoming te duur zijn voor de overheid, als er nu al geen geld is om de wachtlijsten weg te werken.” Of Van Zundert, ten slotte, goede hoop heeft dat de nieuwe minister van Onderwijs het tij zal kunnen keren? “Daar heb ik grote twijfels bij.”