Begin augustus kropen heel wat studenten weer achter hun boeken. Ze kregen een nieuwe kans om voor hun examen te slagen en hadden hopelijk geleerd uit hun fouten van de vorige poging. Wouter (fictieve naam), een student van de faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen, wilde zich optimaal voorbereiden en vroeg de Universiteit Antwerpen om een kopie van zijn vorige examen. Die weigerde. Heeft UAntwerpen dat recht? Wat zijn eigenlijk de rechten van de student omtrent het opvragen van een examenkopie? Hoe pakken andere universiteiten dit aan? dwars zocht het voor je uit.
Wouter meende uit het recht op de passieve openbaarheid van bestuur, dat neergeschreven staat in artikel 32 van de grondwet, te kunnen afleiden dat studenten recht hebben op een kopie van hun examen. Voor documenten in het bezit van Vlaamse instellingen wordt dit verder geregeld in het decreet van 26 maart 2004 betreffende de openbaarheid van bestuur, dat stelt: “De (bestuurs)instantie is verplicht aan ieder natuurlijk persoon, rechtspersoon of groepering ervan die erom verzoekt, de gewenste bestuursdocumenten openbaar te maken door er inzage in te verlenen, er uitleg over te verschaffen of er een afschrift van te overhandigen.”
De Universiteit Antwerpen is als publieke universiteit een overheid/bestuursinstantie en valt bijgevolg onder het toepassingsgebied van het decreet. Dit werd reeds bevestigd door de beroepsinstantie inzake openbaarheid van bestuur en door Pascal Smet toen die nog minister van Onderwijs was. Een student heeft dus wel degelijk recht op een kopie van zijn examen, wanneer zijn aanvraag overeenkomstig het decreet voldoende duidelijk en niet onredelijk is. Het zou bijvoorbeeld onredelijk zijn om de kopieën op te vragen van alle examens en herexamens over de afgelopen twee academiejaren van 23 basisvakken binnen dezelfde opleiding (ooit echt gebeurd aan de Universiteit Gent overigens!).
Volgens de Universiteit Antwerpen werd de initiële aanvraag van Wouter geweigerd omdat de mogelijkheid om een examenkopie op te vragen nog niet volledig was uitgeklaard op universitair niveau. Naar aanleiding van de weigering bracht Wouter het onderwerp voor de onderwijscommissie. Daar werd beslist dat studenten onder bepaalde voorwaarden een examenkopie kunnen opvragen. Ze moeten met name een financiële vergoeding van 20 euro per examen betalen en een geheimhoudingsdocument ondertekenen. Deze regeling geldt enkel voor de faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen en ook slechts tijdelijk. De juridische dienst van de universiteit is momenteel bezig met het opvolgen van dit proces.
Ik deed zelf de test en verzocht de faculteit TEW via mail tweemaal om een examenkopie. Drie weken later is er nog steeds geen reactie gekomen. Zou er binnen de universiteit nog steeds geen algemene actie zijn ondernomen? Ook in het OER (Onderwijs- en Examenreglement) van onze universiteit wordt niks vermeld over examenkopieën. Enkel het recht van de student op bespreking en inzage van het examen staan hierin beschreven. Ook het OER van de Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel vermelden niets over het recht van de studenten op een examenkopie. In het OER van de Katholieke Universiteit Leuven is dit wel terug te vinden. De KU Leuven is dus de enige grote Vlaamse universiteit die het recht op een kopie heeft neergeschreven in haar officiële reglement.
Wat houdt universiteiten dan tegen om examenkopieën te verschaffen wanneer een student hiervoor een aanvraag indient? Een eerste argument is dat de werkdruk enorm zou verhogen moest elke student een kopie van zijn examen(s) vragen. De universiteiten zouden hier veel middelen en tijd aan moeten spenderen en daar hebben ze niet genoeg personeel voor. Het is natuurlijk moeilijk te voorspellen of het effectief zo'n vaart zou lopen. Indien enkel een kleine minderheid van ijverige tweedezit studenten om een kopie vraagt, volstaat dit argument niet. Een ander argument, dat voornamelijk door proffen wordt aangehaald, is dat er door het uitgeven van examenkopieën op langere termijn databanken zullen ontstaan of op andere manieren examenvragen en -antwoorden doorgespeeld worden. Een prof zou in staat moeten zijn om nieuwe examenvragen te maken, maar gelet op de beperkte leerstof valt het te begrijpen dat die vragen niet onuitputbaar zijn. Anderzijds bestaan er nu ook al heel wat facebookgroepen waarin lijsten met examenvragen te vinden zijn. Dit probleem doet zich dus niet enkel voor bij het uitgeven van examenkopieën. Een oplossing hiervoor zou kunnen zijn dat de UAntwerpen in het OER vermeldt dat het verboden is om examenvragen met elkaar te delen.
Tot slot zou het uitgeven van examenkopieën tot gevolg kunnen hebben dat studenten nog meer in discussie gaan met de prof over hun resultaat nadat ze de verbetering ervan hebben kunnen inkijken. Dit zou proffen meer tijd en moeite kosten en in het ergste geval zouden er nog meer rechtszaken aangespannen kunnen worden tegen de Universiteit Antwerpen ter betwisting van een uitslag. Het valt dus te begrijpen dat UAntwerpen geen ‘reclame’ zal maken voor het verlenen van examenkopieën, maar het recht op een examenkopie is wel degelijk omschreven in een decreet. Misschien wordt het wel tijd dat de universiteit het ook toepast. Een duidelijkere communicatie hierover zou al een stap in de goede richting zijn.