Vandaag gaan we op bezoek bij een man die letterlijk en figuurlijk een begrip is in Antwerpen. Letterlijk vanwege de ‘bobkes’, de kleine sierstenen waarover de achteloze voetgangers op de Meir struikelden. Leuk toch, dat typisch Antwerpse gevoel voor humor en fijnzinnigheid. Mochten we Bob Cools enkel en alleen maar afschilderen als een struikelblok, dan zouden we de man schromelijk te kort doen. Hij zorgde ervoor dat de afbraakwoede van de binnenstad ophield, dat vele Antwerpse stadsgezichten bewaard bleven voor het nageslacht, hij moest Antwerpen (in hoogst ondankbare omstandigheden) door de fusie loodsen in 1983, moest een oplossing vinden voor de aflossing van de gigantische Antwerpse stadsschuld en wilde boven alles zijn stad zo aangenaam mogelijk maken voor haar bewoners. Het zijn maar enkele van de vele kwesties die zich, schreeuwend om aandacht of uitsluitsel, vasthaakten in zijn burgemeesterssjerp.
U was al enkele jaren op pensioen, maar in 2004 bent u uw doctoraat gaan verdedigen aan de VUB. Was dat doctoraat iets wat u al van plan was te doen tijdens uw actieve politieke carrière?
Bob Cools Ik ben dat doctoraat beginnen voorbereiden tijdens mijn laatste jaren als voorzitter van het OCMW. Daar word je veel meer rechtstreeks geconfronteerd met menselijke problemen dan op het stadhuis. Ik zei altijd: “De enige plaats in het OCMW waar elke dag vreugde is, is het moederhuis.” Na wat ik in de politiek had gezien en had ervaren in het OCMW, dacht ik: “Als je op pensioen gaat en afstand hebt genomen van de dingen, zou het dan geen tijd worden om daarover na te denken en te zien hoe we de samenleving een beetje kunnen verzachten?”
De titel van uw doctoraat luidt: “Verdraagzaam samenleven in sociale huisvesting”.
Cools Na enkele gesprekken ben ik beginnen zoeken naar een richtpunt. Ik wenste vergelijkend en in andere landen te werken omdat ik op zoek was naar verschillende types van wetgevingen, maar toch ook landen die voor een stukje dezelfde koloniale achtergrond hebben. Ik denk dat je bij de samenlevingsproblematiek moeilijk die koloniale achtergrond kunt wegcijferen zoals die in Frankrijk volop zijn losgebarsten. Natuurlijk heb ik ook gezocht waarop de dagelijkse samenleving zich vooral toespitst. Waar zijn het contact en de problemen even direct als intens? In de sociale huisvesting, waar ik vier verschillende landen en vier gelijkaardige steden heb uitgekozen. Rond Rijsel en Manchester werd industrie opgetrokken en rond Antwerpen en Rotterdam een haven. Alle vier hebben samenlevingsproblemen en beantwoordden dus goed aan het thema. Het was ook niet mijn bedoeling van gewoon te ontleden, weinigen dragen ook concrete voorstellen voor. Ik ben nu zelf nog bezig met een grondige ontleding van de banlieues (nvda. Franse voorsteden) en wat er allemaal in Frankrijk gebeurd is in november.
In en rond Manchester heeft zich dat toch ook afgespeeld? De rellen van Oldham onder meer.
Cools Inderdaad, dat was enkele jaren geleden. Maar de banlieue is toch nog iets aparts. Ik heb gezocht naar concrete terreinvoorstellen, nadat ik die steden en landen heb gezien, en heb dan finaal een besluit eruit getrokken. Ik heb enkele concrete voorstellen gevonden en wat ik daar vooral bij aanvoelde, was dat men daar niet concreet durft op ingaan, zoals mijnheer Keulen. Ik heb er al een tiental voordrachten over mogen geven en de mensen vonden het allemaal goed omdat mijn invalshoek eenvoudig is.
Kunt u daar iets meer over zeggen?
Cools De sociale huisvesting is er één zonder vrije keuze. Als jij morgen als student een sociale woning wilt hebben dan kan je je daarvoor laten inschrijven in het register. Je kunt er dan nog bij zeggen dat je graag in de stad woont, maar niemand kan je die garantie geven dat je daar ook zult terechtkomen. Je krijgt een woning toegewezen waar er één vrij is. Voilà, dat is dus een gedwongen samenleving waar vele spanningen van kunnen komen. Ik ben er van uitgegaan dat mensen belang hechten aan hun huisvesting en intens zoeken naar een plaats waar ze willen wonen. Daarna heb ik gezocht naar leefstijlen. Iedereen heeft er één en je kunt er moeilijk een racistisch principe van maken want dat kan gelijklopend of verschillend zijn voor zoveel mensen. Ik denk dat de overheid de mensen de mogelijkheid moet geven om volgens hun leefstijl te wonen omdat dat een belangrijke manier is spanningsvelden in de huisvesting te voorkomen.
Een absoluut probleem daarbij is de werkgelegenheid. Ik denk dat de werkgelegenheid er op een meer harde manier gestimuleerd moet worden en ik heb daar in het noorden van Frankrijk een treffend voorbeeld van gevonden. Tijdens de regering Jupé (nvda. De eerste Franse premier onder Chirac) is men voor de dag gekomen met het idee van vrijzones. Eerst wordt de geografische zone afgebakend op basis van lokale gegevens en dan krijgen de werkgevers die jongeren uit dat gebied tewerkstellen vrijstellingen op hun winst en hun sociale lasten. De nieuwe Franse minister van sociale zaken heeft dit systeem geweldig verruimd en volgens mij is het een instrument dat kan werken. Op een bepaald moment moet je kunnen zeggen dat er ergens iets moet gebeuren dat niet noodzakelijk van toepassing is op de rest van het land. Je kunt zo grote groepen jongeren, die haast nutteloos' geworden waren en niet meer tot de arbeidsreserves behoorden, de gelegenheid geven, ze moeten natuurlijk ook willen, notie in het arbeidsproces geven. Nu kan men nog verder gaan en grote bedrijven de kans geven om bedrijvigheid in die gebieden te sponsoren die ze van hun belastingen kunnen trekken. General Motors zou zo hier een herstelplaats kunnen financieren, omdat het geweten is dat vele jongeren van vreemde origine bezig zijn met mechaniek. Langs de andere kant druk ik er wel op dat we dan moeten ophouden met de huidige nepactiviteiten die we nu al zo'n 30 jaar doen.
Als ik dat allemaal optel, dan kom ik tot het probleem van dit land. Om te verwezenlijken wat ik nu net heb gezegd, heb je de federale, de Vlaamse, de Waalse, de Brusselse en weet-ik-wat-nog-welke regering allemaal voor nodig omwille van het fiscale aspect. Zulke problemen moet je horizontaal oplossen. Daarom zou er een intergewestelijk agentschap (geen regering!) moeten komen dat zich kan toespitsen op problemen van bepaalde steden of regio's, want anders komt men er niet toe. In Frankrijk bestaat er zo'n goedwerkend agentschap omdat het niet alleen bemand is door ambtenaren maar ook door de sociale partners, de bedrijven en de overheden. Voor mij wordt een samenleving gekenmerkt door een bijna aangeboren manier om in het arbeidsproces terecht te komen. Een verzachting van die samenleving kan je bekomen door de mensen een woonkeuze te geven.
Dat is op voorwaarde dat alle sociale lagen van de bevolking zich aanmelden om daarvoor in aanmerking te kunnen komen.
Cools Je hebt dus begrepen dat het huidige probleem is dat de kandidaten voor de sociale huisvesting nu bijna allemaal allochtonen zijn. Maar nu beginnen we diezelfde spanningsvelden allemaal terug te zien bij die verschillende groepen allochtonen onderling. De ene groep heeft een totaal verschillende leefstijl van de andere. De generaliserende term allochtoon' is te beperkt en te negatief geladen. Daarom gebruik ik een woord, naar Michael Walzer, namelijk de hyphnated personality' en dat wil zeggen dubbele nationaliteit. Italo-Amerikaan, Belgische Turk, Antwerpse Chinees, dat is veel beter dan ze allemaal hetzelfde te noemen. Die mensen zijn niet beschaamd omdat ze Turk of Marokkaan zijn, hé! In de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Nederland worden de mensen statistisch etnisch gerangschikt. In Frankrijk is het verboden, maar in die andere landen mag het wel en is het dus ook duidelijker dat men zich op die manier presenteert.
Dingen zoals stedelijke en ruimtelijke ordening zijn hier in Antwerpen ook nog altijd actueel. Wat is uw visie hierop?
Cools Ik was net van plan om een bezwaarschrift hierover te schrijven in verband met het lopende openbare onderzoek over het Antwerpse structuurplan. Je kunt het in elk districtshuis of in de stadswinkel bekijken en je bedenkingen erbij overmaken. Antwerpen heeft, tot mijn groot verdriet, nauwelijks nog een planologische dienst. Ik was in mijn tijd de eerste schepen van ruimtelijke ordening en stedenbouw in heel het land en ik heb in Antwerpen een planologische dienst uitgebouwd. Onder Vogels (nvda. Voormalig Groen!-schepen Mieke Vogels) is die dienst bijna compleet de mist ingegaan en blijft er nog alleen een plancel van over van een paar mensen.
En wat staat er zo allemaal op? Voor Linkeroever bijvoorbeeld heb je haast een microscoop nodig om te zien wat ze er allemaal hebben opgeplant. En wat wil men hier op Linkeroever nu doen? Die bossen hier moeten weg om die brug (nvda. De zogenaamde Lange-Wapperbrug) aan te leggen met het excuus dat ze wel ooit eens teruggezet worden, terwijl het zo'n 45 jaar nodig heeft gehad om te groeien. Dat is niet zomaar een bos, dat is een buffer tegen de nijverheid voor deze woonbuurt die dicht bij de stad ligt. Door de verminking van het groen hier sporen ze de mensen er toe aan om hier te verdwijnen en creëren ze grote toegankelijkheidsproblemen voor de bewoners omdat er twee afritten zullen afgesloten worden. Die brug komt er omdat de Waaslanders gewoon brutaal geweigerd hebben om de verbinding tussen de Liefkenshoektunnel en de E17 tot stand te brengen. Iets waar ze in 1967 wel toe bereid waren. Die verbinding zou geen enkel vestigingspatroon moeten verstoren, want die zou enkel door weiden lopen.
Maar mijn grootste bezwaar gaat over mijn troetelkind. In 1980 hadden we iets ondernomen om de stad Antwerpen gaaf te proberen houden. Toen ik hier in de jaren '60 schepen werd, was nagenoeg alles mogelijk en was men zelfs blij dat er hier torengebouwen opgetrokken werden zoals in Brussel.
De tijd van de vreselijke kaalslag van de binnenstad...
Cools We hebben één toren kunnen voorkomen. Waar nu het postkantoor is op de Groenplaats hadden ze nog een toren willen plaatsen zoals de Antwerp-tower. In het Bijzonder Plan hebben we het wonen bepleit en het vermengen van functies zoals winkels met huisvesting op de 1e en 2e verdieping. Tijdens de jaren '60 was de sector huisvesting haast de stad uitgejaagd om overal maar kantoren te zetten, die op hun beurt later ook verhuisd zijn naar de periferie. Bovendien pasten we in de kernstad ook de harmonieregel toe. Een bepaald volume (aantal verdiepingen) in een straat kon als meerderheid gelden en zo worden voortgezet om geen schaalbreuk tot stand te laten komen. Dit plan afvoeren zou heel spijtig zijn, want anders staan al die bouwpromotors al in de rij om hun ding daar neer te zetten. En dat heeft niks met architectuur te maken, maar met geld! Men is alleen maar geïnteresseerd hoeveel men op dat stukje kan zetten en niet of het mooi of lelijk is in het straatbeeld.
Toen u in 1983 burgemeester werd, hingen er verschillende zwaarden van Damocles boven uw hoofd en dat van Antwerpen. Zo was er de fusie met de randgemeenten (nvda. Merksem, Deurne, Borgerhout, Berchem, Wilrijk, Hoboken en Ekeren) Heeft de politieke schaalvergroting die hiermee gepaard ging de kloof tussen bestuur en de burgers tot op heden onoverbrugbaar gemaakt?
Cools Uw vraag houdt impliciet een andere vraag in of je moet fusioneren of een stadsgewest moet maken. Er waren weinig mensen die met overtuiging in de fusie stapten. In 1976 hadden we een respijt van 6 jaar gekregen om de door de overheid opgelegde fusie voor te bereiden en van die tijd hebben we gebruik gemaakt om een wetsvoorstel in te dienen, ik was toen ook volksvertegenwoordiger, om te proberen steun te vinden voor de vorming van een stadsgewest.
Maar die politieke wil was er niet?
Cools Acht mannen stonden recht! In die tijd was amper 16% van de kamer van volksvertegenwoordigers stedeling, dus kregen we geen gehoor om een stadsgewest te vormen in plaats van te fusioneren. Meer nog, ze knipten het stuk van Ekeren waar alle grootverdieners woonden weg en voegden het bij Kapellen dat sindsdien een rijke gemeente is. Acht gemeenten met al hun overeenkomstige burgemeesters, schepenen en gemeenteraadsleden moesten plotseling in een groepje gewrongen worden van een 50-tal gemeenteraadsleden. Merksem, Borgerhout, Berchem enzovoort, die herbergden toen elk meer dan 40000 inwoners, Deurne zelfs meer dan 75000. Er zijn weinig steden die op zich al zo groot zijn. De verhouding randstedelingen – stedelingen was op een bepaald moment 60%-40%. Wij hebben tot het bittere einde geprobeerd van een stadsgewest te bekomen in plaats van een fusie.
Om de onafwendbare fusie te verzachten hebt u de districten en districtsraden in het leven geroepen.
Cools Dat oude idee kwam van het Brusselse voorbeeld Laken. Een district is natuurlijk een stuk van de gemeente, maar behoudt autonomie op het houden van registers en de burgerlijke stand. Wij hadden dat eerder al toegepast op Berendrecht, Zandvliet en Lillo. Ik denk nog altijd dat dit de scherpe kanten van de fusie een beetje heeft afgeveild. Toen waren die districtsraden ook nog een afspiegeling van de Antwerpse gemeenteraad. Nu niet meer, want de laatste keer zijn we die afzonderlijk gaan kiezen, wat in mijn visie geen goede zaak was.
Waarom niet?
Cools Het gevolg is dat er na de volgende verkiezingen misschien districten zullen zijn met een volstrekte meerderheid in zetels voor Vlaams Belang. Districtsraden met een andere politieke samenstelling dan die van de stad kunnen zich moeilijk of vijandig opstellen ten opzichte van deze laatste om haar te nekken. We zullen in oktober zien of de kiezer bewust genoeg is om geen vijandige besturen tot stand te laten brengen binnen de stad. In 1983 zijn we met die districten begonnen om te kunnen deconcentreren in plaats van defusioneren. Maar ons grote probleem was natuurlijk geld. Op één na alle gemeenten hadden een deficiet op hun begroting en als we al die begrotingen samentelden hadden we op de eerste gezamenlijke begroting een tekort van zeven miljard BEF. We moesten een grote stap zetten met een heel aantal mensen die dat niet zagen zitten, we hadden geen geld en we zaten met een groot pak schulden.
Dan komen we bij het tweede grote probleem van de stad: de torenhoge historische schuldenlast.
Cools Die schuld is zich beginnen opbouwen sinds 1909. Daar kwam nog een pak bij door de Eerste Wereldoorlog en om het nog erger te maken, zaten ze tijdens en na WOII met nog grotere problemen.
En dan was er ook nog het tienjarenplan van de jaren '50 ter ontwikkeling van de haven, waar de stad toch ook een grote financiële inspanning heeft geleverd.
Cools De rijksoverheid heeft daar ook aan meebetaald. Nu is dat meer verkapt omdat de haven nu onafhankelijk is van de stad. Maar de haven stond niet alleen voor één derde van onze begroting, daar werkte toen ook nog eens de helft van ons personeel. Dat heeft de stad dus veel gekost aan personeels- en pensioenkosten. Nu werken er, omwille van de technologische evolutie, nog 1700 mensen terwijl dit er vroeger meer dan 5000 waren.
Als klap op de vuurpijl kreeg Antwerpen in '83 niet wat alle andere gefusioneerde gemeenten hadden verkregen van de overheid: een volledige kwijtschelding van hun schuldenlast.
Cools Precies, daar hebben ze ons goed liggen gehad. De hogere overheid heeft de laatste jaren wel iets willen bijsteken omdat wij, zoals je zelf zegt, niet hebben gekregen wat we dachten dat we zouden krijgen. Men wou toen alleen maar het deficit van het fusiejaar terugbetalen en dus niet de historische stadsschuld. Dus is het van begin af aan moeilijk geweest. We hebben dan een consolidatielening afgesloten die we nu nog altijd aan het afbetalen zijn.
Tot 2016 lijkt Antwerpen te zijn veroordeeld tot simpelweg overleven zonder daarbij veel te kunnen investeren of vernieuwen?
Cools Dat hebben ze nu de laatste jaren in de buitengewone begroting iets meer bijgepast. Want al die bruggen die ze nu willen bouwen, dat moet de stad niet betalen. Na de fusie hadden we een moeilijk vertrek: een aantal mensen in de gemeenteraad die gehoopt hadden om burgemeester of schepen te worden waren niet gelukkig. Op 1 januari 1983 hadden we al onmiddellijk onze eerste dissident die overliep naar de liberale oppositie. Aan de vooravond van Antwerpen 93 werden we opnieuw geconfronteerd met drie overlopers waardoor we onze meerderheid kwijt waren.
De grote coalitie na de gemeenteraadsverkiezingen van 1994 betekende het einde van uw loopbaan als burgemeester van Antwerpen. Hoe kijkt u daar op terug?
Cools Ik heb geen grote coalitie gemaakt. Wij zijn gewoon bij de CVP gebleven omdat ik wist dat zo'n grote coalitie moeilijk te vormen was.
Maar het waren toch de VLD en Agalev die zich toen, als kleinere partijen, onverzoenbaar tegenover u opstelden?
Cools Tja, ze moeten altijd een zondebok hebben, hé!? De Blokkers zaten toen al aan 28% en zij die mij aanvielen waren (wijlen) Ward Beysen en Eddy Boutmans (nvda. Die later nog staatssecretaris zou worden voor Agalev), die vonden dat er een andere formule moest komen. Beysen kon zijn ijdele verwaandheid niet op. Hij dacht dat hij de nieuwe, grote man binnen het college zou worden en uiteindelijk haalden de liberalen daarvoor een katholieke overloper binnen, Delwaide junior! Finaal is Beysen met zijn grote mond niks geworden; buiten fractieleider, maar dan één die tegen alles gekant was en met iedereen ruzie maakte.
Ik denk toch dat onze onderhandelaar Colla (nvda. Ex-minister Marcel Colla) zwak is geweest, want mijn eis was gering. Ik wou doen zoals Lode Craeybeckx mij altijd had voorgeschreven. Ik stelde toen voor aan Colla, mijn partijbestuur en de CVP: geef mij de kans om nog drie jaar burgemeester te zijn, dan krijgen we de gelegenheid om Leona (nvda. Detiège) op een rustige manier voor te bereiden. Nu liep het anders en kreeg ik nog zes jaar het voorzitterschap van het OCMW. En dus is die gigantische coalitie er gekomen die ik ooit eens heb voorgesteld als een coalitie tussen de tsaar en de Trotskisten. Alles bij elkaar in één pot. Beysen heeft het dus gemakkelijk gehad om altijd maar te kunnen stoken. Dan is bij de overstap van Detiège naar Patrick Janssens het college toch strakker geworden.
Alles werd in ieder geval meer op één lijn getrokken. Door de voortdurende interne vete's leed de geloofwaardigheid van het college naar de mensen toe hier toch zwaar onder?
Cools Ja, omdat Janssens de gelegenheid heeft gekregen om met een zekere kameraadschap te kunnen besturen. Er is aan drie vrouwen gevraagd geweest om hun ontslag te geven en zo is Voorhamme in de gemeenteraad en in het schepencollege gekomen. Van Campenhout was blijkbaar ook een man die hij kende van de universiteit en dat heeft kalmte gebracht. Dus functioneert het huidige bestuur tamelijk rustig.
Het huidige bestuur lijkt nu terug te proberen om te anticiperen op de zaken, terwijl Detiège voordien de indruk gaf achter de feiten aan te hollen. Klopt dat?
Cools Dat klopt wel, maar Leona heeft wel geprobeerd om zo weinig mogelijk brokken te maken en geen debatten te voeren met het Blok. Leona zou daar trouwens nog altijd gezeten hebben zonder dat zogenaamde Visa-schandaal. Zij is altijd bewust low-profile geweest, probeerde een beetje op een notariële manier te besturen. Zij vroeg zich af: wat gaan we doen? Janssens wil de dingen niet verstoren, maar wil wel een hoge visibiliteit hebben als bestuur. Hij zegt: dat gaan we doen en we proberen er een meerderheid voor te vinden. Ik denk dat die richtinggevende aanpak beter is dan de notariële.
Hoe ziet u de gemeenteraadsverkiezingen van oktober verlopen?
Cools Als er niks spectaculairs gebeurt, kun je zo'n verkiezing behoorlijk inschatten. Maar een verkiezing kan direct verstoord worden. Dat incident van gisteren (nvda. Hij bedoelt hiermee de dodelijke schietpartij die plaatsvond in de Antwerpse binnenstad, waarbij een 18-jarige schutter met racistische motieven drie mensen neerschoot), hoe dramatisch ook, kan politieke en electorale gevolgen hebben voor Vlaams Belang. Ik heb dat zelf ook meegemaakt. De Visa-affaire heeft volgens mij geen invloed meer. Het is nu ook gebleken dat die hele zaak politiek gebruikt en overroepen was.
Ik verwacht dat de socialisten toch wel winste zullen boeken. De CD&V zie ik, met of zonder coalitiepartner NVA, er ook op vooruitgaan. Ik denk dat dat iets te maken heeft met de figuur van Leterme, die een trekpaard is voor de christen-democraten. De VLD zie ik er dan weer op achteruitgaan. Van Campenhout wordt altijd in één adem vernoemd met Janssens; dus als hij iets goed doet, wordt Janssens daar mee voor beloond. Ik heb dat zelf ook meegemaakt omdat de burgemeester nu eenmaal de meeste visibiliteit heeft en dat heeft Janssens zeker. Daarom probeert Van Campenhout zich nu ook een eigen imago aan te meten en zegt hij dat Janssens liberaler dan een liberaal is. Ik neem ook aan dat Delwaide niet veel meer zal betekenen, hij woont trouwens toch heel weinig het college bij. Je zou jezelf ook kunnen afvragen of Antwerpen nog een schepen voor de haven nodig heeft aangezien het een bedrijf is geworden met haar eigen boekhouding.
Een gelijkaardig scenario lijkt klaar te liggen voor Groen! ?
Cools Ja, en eigenlijk hadden zij al niet zoveel stemmen meer. Wat Vlaams Belang betreft, weet ik nog niet wat de volksinschatting zal zijn voor de dramatische feiten die zich gisteren hebben afgespeeld. Dat kan effect hebben, maar ik weet niet in welke richting. Zij hadden ook geen grote ambities voor de gemeenteraad want zij weten immers goed genoeg dat ze in Antwerpen nooit de vereiste 48% zullen behalen voor een meerderheid. Ze hebben wel die peilingen in de districten en in Schoten en Kapellen gezien en vooral daar liggen nu hun ambities.
Zij willen dus vooral hun machtsgebied uitbreiden?
Cools Er is een verschijnsel in de randgemeenten dat de Fransen de preventieve stem' noemen. Enerzijds zijn er de oorspronkelijke bewoners die angst hebben voor wat misschien kan komen overwaaien uit de stad en districten. Anderzijds is er een groep van mensen die de stad ontvlucht zijn en hun stemgedrag meenemen. Dat effect sterkt het VB in hun ambitie. Maar in algemene termen denk ik niet dat er een grondige verstoring zal optreden van het huidige politieke tafereel.
Om af te ronden; wat heeft Antwerpen nodig?
Cools Dat is een hele goede vraag. Antwerpen zou vooral tot rust moeten komen en de samenleving eindelijk eens kunnen beschouwen als vanzelfsprekend en normaal. Maar zolang er hier maar één partij in die oppositie zit die dan ook nog eens zo groot is, krijgen we die abnormale situatie in de gemeenteraad. Eén tegen allen, da's abnormaal, hé!? Verder zouden we ons ook een soort van Europeanisme eigen moeten maken, zoals ze in de Verenigde Staten op hun Amerikanisme kunnen teren. Natuurlijk moet je er vandaag voor opletten dat je dat niet Bush verwart, die voegt er religieuze elementen aan toe. Zoiets zouden wij hier ook moeten hebben, maar dan met sociale elementen erbij. We zouden er een gemeenschappelijk burgerlijk patent van kunnen maken, want er zijn gemeenschappelijke trekken. Antwerpen '93 was voor mij een moment om de Europese culturele identiteit in beeld te kunnen brengen, want wij zijn nu eenmaal anders dan Amerikanen. Waarom zijn er hier zo weinig mensen van vreemde origine die opkijken naar of fier zijn op hun stad? Het is tenslotte toch ook de stad waar zij zijn geboren of wonen? Probeer tenminste een beetje eerbied op te brengen voor je stad en stadsgenoten. Veiligheid en rust behoren tot het sociale beleid en iedereen heeft er recht op. Daarbij wil ik ook nog opmerken dat we moeten proberen van geen verdere signalen de wereld in te sturen zoals: “Kom maar allemaal naar hier.” Hoe kan je mensen de gelegenheid geven om te integreren in een patroon wanneer we zelf nog bezig zijn met de derde generatie kinderen van migranten die hier wel geboren zijn? Immigratie moet gekoppeld zijn aan de arbeidsbalans en er is een groot verschil tussen een avontuurlijk migrant en een asielzoeker. Waarom er de hooggeschoolden tussenuit halen die het land van oorsprong veel beter zou kunnen gebruiken en waarom ongeschoolde krachten blijven importeren wanneer je zelf al genoeg werklozen hebt? De stad moet hierin zelf ook ondernemend zijn en een regelmatig contact hierover houden met het bedrijfsleven.