Eén van de eigenaardigheden van ons federale staatje is dat er ten zuiden van de taalgrens een enorme rel kan losbarsten zonder dat wij er al te veel over horen. Het voorbije semester zat het er nochtans duchtig tegen in het Franstalig hoger onderwijs. Om de schade in te lopen presenteren wij u een overzicht van een half jaar ambras down under.
Heel het gebeuren werd in gang gezet door twee hogescholen uit het Brusselse, het IESSID (Hogeschool Spaak) en Defré (Hogeschool Brussel), waar de studenten op respectievelijk woensdag 23 en vrijdag 25 september beslisten tot staking over te gaan. Reden: veel te kleine klassen, een schrijnend gebrek aan proffen en sommige gebouwen die gewoonweg in puin liggen. Het ongenoegen bleef niet beperkt tot deze twee scholen, maar verspreidde zich over heel het Franstalig onderwijs dat al jaren structureel overgefinancierd wordt. De kern van het probleem blijkt het feit dat sinds 1996 het bedrag dat wordt toegewezen aan de hogescholen enkel geïndexeerd werd, terwijl het aantal studenten met 11% is toegenomen.
De FEF (Fédération des Etudiant(e)s Francophones), steunt de stakingsacties en lanceert een campagne met als eis een verregaande herfinanciering van het hoger onderwijs. Terwijl het budget voor onderwijs begin jaren '80 nog rond de 7% schommelde, beginnen de opeenvolgende besparingen in het onderwijs (vooral na de federalisering begin jaren '90) hun tol te eisen in het Franstalig landsgedeelte. De eis om opnieuw 7% van het Belgisch BNP (te verdelen over de twee gemeenschappen) opzij te zetten voor het departement onderwijs wordt door de FEF naar voren gebracht. Vandaag gaat nog maar om en bij de 5% van het BNP naar onderwijs.
De rol van boeman wordt in dit verhaal met verve gespeeld door bevoegd minister Simonet (CDH, Franstalige christen-democraten). Na de eerste grote betoging komt ze met de belofte op de proppen 10 miljoen euro vrij te maken voor de hogescholen. Pittig detail: deze 10 miljoen euro lagen al lang vast en dienen o.a. om de hogescholen te helpen enkele bijkomende taken op te nemen. Niet echt een tegemoetkoming dus.
Oktober groeit uit tot een maand van onrust voor het Franstalig onderwijs. Bijna elke dag zijn er stakingen en betogingen, met een hoogtepunt op 28 oktober, wanneer 10.000 mensen in Brussel betogen voor de herfinancieringseisen. De FEF maakt van de gelegenheid gebruik om een eisenplatform op te stellen bestaande uit 28 punten voor de democratisering van het onderwijs, gebaseerd op enerzijds de basiseisen van de FEF en anderzijds de verkiezingsbeloften van de verschillende regeringspartijen.
Ook de universiteiten hebben zich ondertussen in de discussie gemengd. Aan de ULB (Université Libre de Bruxelles) werd vorig jaar al een petitie opgestart voor herfinanciering van het hoger onderwijs (nog altijd te ondertekenen op www.ulb.ac.be/petition) ondertussen staat de teller al op meer dan 12.000 ondertekenaars. Op de Universiteit van Luik (ULG) bezetten de studenten het rectoraat gedurende 24 uur om te protesteren tegen de verhoging van het ‘verminderde inschrijvingsgeld', een speciaal tarief voor zij die net niet beursstudent zijn, van 270 naar 430 euro.
Niet alleen Simonet heeft het verkorven bij de protesterende studenten, ook de PS (Franstalige socialisten) moet het bekopen. De FEF neemt het de socialisten bijzonder kwalijk dat er van hun kant enkel een oorverdovende stilte komt in het onderwijsdebat (hmm, geen uitspraken doen over hachelijke onderwerpen, me dunkt dat een zekere Vlaamse socialist volgelingen gevonden heeft in Wallonië) en dit vlak na een verkiezingscampagne waarbij democratisch onderwijs één van de voornaamste eisen van de PS was. Als dank wordt de partij op de internationale dag van de student, 17 november, getrakteerd op een hoop verwelkte rozen (de roos is het symbool van de PS).
Uiteindelijk komt de Franstalige gemeenschapsregering met een aantal noodmaatregelen voor de dag, waaronder de vrijmaking van 5 miljoen euro gebudgetteerd overschot. In feite gaat het maar om 3,75 miljoen euro tenzij de hogescholen een optimalisatieplan opstellen, wat zou neerkomen op het schrappen van de kleinere afdelingen en opleidingsonderdelen. De maatregelen gelden enkel voor de hogescholen en niet voor de universiteiten en de kunstinstituten. Daarbij komt nog dat ze slechts een eenmalige injectie voor één jaar (vanaf 16 september 2005) vormen en in geen enkel opzicht een structurele oplossing voor het financieringstekort voorstellen.
Voor verdere commentaar en toelichting namen we contact op met Renaud Maes, voorzitter van de FEF.
Gaat de problematiek de universiteitsstudenten eigenlijk wel aan? De beweging is op gang gekomen bij de hogeschoolstudenten en werd blijkbaar ook vooral door hen gedragen.
Renaud Maes Het is inderdaad allemaal begonnen op enkele hogescholen maar de FEF heeft vrij vroeg haar schouders onder deze beweging gezet. We eisen dan ook een herfinanciering van het volledige hoger onderwijs en niet enkel van de hogescholen. Het probleem is natuurlijk dat de Franstalige Gemeenschap niet zoveel geld heeft, eigenlijk eisen we dus een herfinanciering van de Gemeenschap.
Hadden jullie zo'n grote opkomst op de betogingen verwacht?
Maes Neen, we hadden een veel kleiner aantal als objectief vooropgesteld. De opkomst was echt enorm, en dat signaal kan niet zomaar genegeerd worden. De massale deelname van de studenten toont dan ook aan dat de zaken op het terrein niet meer houdbaar zijn. We hebben zelf niet eens zo heel veel gemobiliseerd; de mobilisatie gebeurde spontaan.
Er was blijkbaar ook een goede samenwerking met de onderwijsbonden, is die spontaan ontstaan?
Maes Eerst even vermelden dat de samenwerking werkelijk subliem was. We hadden rond dit thema simpelweg dezelfde eisen, dus hebben we samen gemobiliseerd. Iedereen moet nu zelf de beweging evalueren. Maar als er nog betogingen of acties komen, willen wij die toch opnieuw samen doen.
In Luik is het rectoraat bezet geweest, bij ons in Antwerpen is dat nu niet meteen een courante praktijk.
Maes (lacht) Je zou kunnen stellen dat dat een gewoonte is bij ons. Sinds ik op de ULB zit hebben de studenten toch al elk jaar minstens één keer het rectoraat bezet. Ook in Luik is dat al tweemaal gebeurd.
De onderhandeling met Simonet verliep blijkbaar zeer stroef, terwijl men toch kan aannemen dat de druk van jullie uit zeer groot was. Hoe verklaar je haar stugge houding?
Maes De minister ontkent de problemen niet, haar probleem is dat ze gewoon geen geld heeft. Dat is één van de redenen waarom we de PS zo hard aangepakt hebben. Daerden, de minister van begroting, is immers lid van die partij.
Jullie eisen vonden geen gehoor bij de verschillende politieke partijen. Is politiek lobbywerk nog een optie voor de toekomst of worden er andere middelen aangewend?
Maes Dat verschilt natuurlijk van dossier tot dossier. Ecolo heeft onlangs bijvoorbeeld een wetsvoorstel ingediend dat de financiële middelen voor het hoger onderwijs effectief zou linken aan het aantal leerlingen. Daar staan wij uiteraard volledig achter.
Zolang er studenten tijdens de les op de verwarming moeten zitten, zullen er stakingen zijn.
Wat houdt dat ‘strategisch contract voor het onderwijs', dat jullie mee besproken hebben, eigenlijk in?
Maes Marie Arena, die zoals je weet minister-president is van de Franstalige Gemeenschap, tevens bevoegd voor het lager en secundair onderwijs, wil in feite het volledige beroepsonderwijs hervormen. Daarnaast wil ze ook delen van het technisch en algemeen vormend onderwijs herzien. We hebben om twee redenen deelgenomen aan de bespreking van het 'strategisch contract': ten eerste om te benadrukken dat er ook in het hoger onderwijs dingen moeten veranderen, en ten tweede omdat dat de sociale, culturele en intellectuele emancipatie van alle leerlingen gevrijwaard moet blijven.
Wat verwachten jullie naar de toekomst toe? Gaat de beweging dit semester verder of is de vlam er wat uit?
Maes Ik verwacht dat het dit semester redelijk kalm zal zijn. Het einde van het academiejaar is eigenlijk al in zicht en we willen eerst met zoveel mogelijk studenten een evaluatie van de beweging opmaken. Bij het begin van volgend academiejaar kunnen de gemoederen weer oplaaien. Zolang er studenten tijdens de les op de verwarming moeten zitten of in de gang moeten staan of met 60 à 70 man tegelijk een practicum moeten volgen, zullen er stakingen en betogingen zijn. Ik heb het zeker niet alleen over de hogescholen, ook op de universiteiten of in het kunstonderwijs staan de zaken er niet goed voor.
Hebben jullie, om af te sluiten, nog een boodschap voor de Vlaamse studenten?
Maes We werken zoveel mogelijk samen met de VVS, bijvoorbeeld rond de campagne tegen de numerus clausus in bepaalde studierichtingen. Alleen als Waalse en Vlaamse studenten efficiënt samenwerken kunnen we stappen zetten naar een degelijk en democratisch onderwijs. Dus we gaan die samenwerking zeker verderzetten en zoveel mogelijk uitbreiden, temeer omdat ik me daarmee graag bezighoud.
Meer info: www.fef.be en www.acceslibre.be (krantje van de FEF)
| Tijdlijn |
|---|
|
10/9 >> Een rapport opgesteld door vier directeurs van hogescholen wordt overhandigd aan de nieuwe minister van onderwijs Simonet. Een massieve inbreng van nieuw geld onontbeerlijk is. 22/9 >> Studenten aan de Hogeschool Paul Henri Spaak gaan in staking wegens onmogelijke arbeidsomstandigheden veroorzaakt door chronisch geldgebrek. 27/9, 30/9, 1/10, ea >> betogingen van de studenten op de Grote Markt van Brussel en voor het kabinet van minister Simonet. Verschillende vruchteloze ontmoetingen met de minister. 8/10 >> 8000 betogers (studenten, proffen en syndicale afgevaardigden) betogen voor de zetel van de Franstalige Gemeenschapsregering, op het zelfde moment betogen 500 studenten in Luik. 13/10 >> vergadering van de generale raad van hoge scholen (CGHE). Minister Simonet stelt haar nota officieel voor. De FEF en de vakbonden zijn niet tevreden met de gedane voorstellen. 11/10-21/10 >> Stakingen en betogingen in de heel de Franstalige Gemeenschap. Verschillende duizenden studenten betogen in de straten van Luik, Namen, Brussel, Doornik, Bergen, Charleroi,... Er verschillende ontmoetingen met het kabinet van Simonet en met de verschillende politieke partijen. 17/10 >> In het Tv-programma Mise au point lanceert Daerden, minister van begroting (PS), het idee van ‘rantionalisering’ van de Hogescholen. Een idee dat volledig wordt verworpen door het FEF. 18/10 >> 150 studenten bezetten het rectoraat van de Universiteit van Luik om te protesteren tegen de verhoging van het ‘verminderde inschrijvingsgeld’. Er wordt snel een akkoord bereikt met de rector en de maatregel wordt ingetrokken. 22/10 >> Na de oproep van een gemeenschappelijk vakbondsfront met steun van de studenten, trekken duizenden mensen door brussel. De regering begint zich verzoenend op te stellen. 28/10 >> 10.000 studenten en proffen betogen voor de deuren van de Franstalige Gemeenschapsregering. De FEF legt haar 28 eisen voor de democratisering van het hoger onderwijs voor. 11/11 >> De Gemeenschapsregering deblokkeert 5 miljoen Euro (van de 20 miljoen euro marge die de Franstalige Gemeenschap begroot had). Er volgen tonnen kritiek. 17/11 >> Betoging voor de gebouwen van de PS, er wordt een berg verwelkte rozen neergelegd om het failliet van de socialisten te symboliseren. 23/11 >> Uiteindelijk blijkt dat de beloofde 5 miljoen euro er in feite maar 3,75 zullen zijn. 29/11 >> Alle spelers binnen het onderwijs tekenen het ‘Strategisch contract voor het onderwijs’. (Bron: ‘Acces Libre’, jr.1, nrs 1 en 2) |