De angst om je examenblad onder te niezen - of erger nog: je prof - kan groot zijn. Mensen met hooikoorts hebben dit seizoen opmerkelijk vroeg last van allerhande kriebels. Bovendien kampen er steeds meer ongelukkigen met de allergie: het zou intussen om een kwart van de bevolking gaan. Professor Wim Stevens, allergoloog aan onze universiteit, geeft meer uitleg over het hoe, waar en waarom van allergische reacties.
“Pollen”: nog even en het wordt een nieuw modewoord. Je weet dat je ervan kan niezen en snotteren, maar de ware aard van het allergeen blijft voor velen vaag. "Pollen zijn", zo verklaart professor Stevens, "de mannelijke vruchtbeginsels (stuifmeel) die een plant afscheidt en die zich door de lucht verspreiden om stampers te bestuiven." De pollen die voor de meeste allergische reacties zorgen, komen van grassen, bomen en onkruid. Bij personen met hooikoorts reageert het immuunsysteem ook op de onschuldige stof stuifmeel en deze onnodige reactie maakt hen lichtjes ziek.
Volgens sommige prognoses zal eind deze eeuw Ăedereen hooikoorts hebben. Hopelijk is dat overdreven, al merken allergologen wel dat steeds meer mensen gevoelig zijn voor boompollen. Wetenschappers nemen aan dat ongeveer 25% van onze bevolking allergisch is voor inhalatie-allergenen. Afhankelijk van de pollen waarop iemand allergisch reageert, kan de hooikoortsperiode enkele weken tot maanden duren. Rond 15 mei beginnen de grassen meestal hun pollen rond te spreiden, maar door het warme weer gebeurde dit al aan het begin van de maand. Ook de berk stond vroeger in bloei dan gepland. Het zonnige, winderige weer van begin mei was ideaal voor de verspreiding van pollen, terwijl er net regen nodig is om ze uit de lucht te halen.
Het is een op het eerste gezicht gek fenomeen: ongeveer de helft van de patiënten die allergisch zijn aan boompollen heeft ook een voedselallergie. “Die kruisallergie is niet toevallig”, zegt professor Stevens. “Zoals reeds gezegd zijn pollen de mannelijke zaadjes die de stampers bevruchten waaruit de vrucht komt. De eiwitten in de pollen kunnen dus teruggevonden worden in de vrucht. De eiwitten van zeer verschillende planten zijn immers bijna identiek, aangezien ze afstammen van eenzelfde oerplant. Het is dus niet verwonderlijk dat mensen met een allergie voor de eiwitten in de pollen een “kruisreactie” kunnen vertonen met eiwitten in de vruchten.” Zo kan iemand met een allergie voor de berk jeuk krijgen in de mond na het eten van een appel. In Nederland werd onlangs een hypoallergene appel ontwikkeld, waarvan men het voornaamste allergeen door genetische manipulatie verwijdert.
Het feit dat steeds meer mensen last krijgen van allergieën kent geen duidelijke verklaring. Professor Stevens ziet als mogelijke theorie de “hygiëne-hypothese”. Volgens deze theorie wordt het kind geboren met een immuunsysteem dat de neiging heeft om allergisch te reageren op onschuldige eiwitten. Dit systeem moet zo snel mogelijk omgebouwd worden naar een normaal reactiepatroon, waarbij enkel slechte stoffen een reactie veroorzaken. Deze overgang wordt echter bemoeilijkt door onze hygiënische manier van leven, evenals door het feit dat we steeds kleinere families hebben en infecties sneller behandelen. Misschien heeft de luchtvervuiling ook wel iets te maken met het groeiende fenomeen van de allergieën? “Luchtvervuiling zelf veroorzaakt geen allergie,” stelt professor Stevens, “maar het kan bij allergische personen wel inwerken op de overprikkelbaarheid van de luchtwegen en zo symptomen uitlokken.”
Specialisten kennen geen afdoende maatregelen om een allergie te voorkomen. Borstvoeding verkleint wel de kans op een allergie. Ook kan die verminderen na de leeftijd van vijfenveertig jaar, al komt hooikoorts soms voor bij senioren. De blokperiode – het excuus om binnen te zitten – houdt studenten alleszins op een veilige afstand van pollen en zakdoeken. Studeren: een droom voor de hooikoortspatiënt. Of is dat net wat overdreven?