tussen vriend, STIP en psycholoog in

Students for Students kan je als een antwoord zien op de eerdergenoemde problemen, zij het geen definitieve oplossing. Het project heeft zijn naam niet gestolen: studenten willen er voor hun aulagenoten zijn, iets betekenen voor een ander, maar ze werpen zichzelf niet op als redder in nood. Een laptop op eigen kosten kopen voor een medestudent zal er niet inzitten; luisteren naar gepieker over financiële stress en eventueel doorverwijzen naar een dienst aan UAntwerpen die kan helpen, wel. 

“Vorig jaar ontstond het idee voor een project rond peer support”, vertelt Enya Denies, studentenbegeleider bij het STIP, ons universitaire huis der psychologische begeleiding. Samen met drie andere studentenbegeleiders, Talia Gheys, Sara Erreygers en Hanne Van Balen, leidt Enya de vrijwilligers van Students for Students op en zal ze hen doorheen het academiejaar ook opvolgen. “Peer support is eigenlijk niets nieuws onder de zon: iedereen leunt op vrienden en andere vertrouwenspersonen in het dagelijkse leven. Een Student for Students zal een luisterend oor bieden aan een medestudent, op een empathische en vertrouwelijke manier. Nu is het niet de bedoeling dat een Student for Students psychologische begeleiding vervangt; als je nood hebt aan een gesprek met een medestudent, kan dat met een Student for Students, maar als je langdurige begeleiding nodig hebt van een psycholoog, kom je beter naar het STIP.” 

netwerken van steun 

“Students for Students steunt op de peer supportfilosofie van Anne Ford, expert aan Oxford University. Daar bestaat al een uitgebreid netwerk van peer supporters, studenten die een opleiding hebben genoten om te kunnen luisteren op een niet-oordelende manier”, vertelt Enya. “Aan UAntwerpen beginnen we dit jaar pas met het pilootproject. Voorlopig kunnen we, mede door het coronavirus, ook niet onmiddellijk met grote groepen werken. We hopen Students for Students gaandeweg uit te breiden, opdat we uiteindelijk met een groot netwerk zitten.” Dat is nog even toekomstmuziek. Academiejaar 2020-2021 start met een twintigtal vrijwilligers, verspreid over verschillende faculteiten en campussen. Vlak voor het academiejaar van start ging, begon hun opleiding, die doorheen het semester voortgezet wordt. Een breed scala aan benodigde vaardigheden komt aan bod: van non-verbale communicatie tot crisispreventie. Het is duidelijk iets heel anders dan gewoon een vriend met een luisterrijk luistertalent. Een opgeleide vrijwilliger gaat op een andere manier om met een ‘steunontvanger’ dan vrienden onder elkaar.

Als je langdurige begeleiding nodig hebt van een psycholoog, kom je beter naar het STIP.

Het klinkt goed, zo’n peer support network. In de praktijk lijkt het ietwat lastiger, deels omdat het een pilootproject is. In een al bestaand netwerk stappen is stukken eenvoudiger dan er zomaar een opstarten. “We betrekken de vrijwilligers erg in de opstart van het project”, laat Enya weten. Op die manier is het niet enkel een project van het STIP, maar evenzeer van studenten. “Hoe ze zich willen voorstellen, leggen we bij hen: presenteren ze zichzelf graag in de aula, of in een profieltje op een site? Of allebei? De input van vrijwilligers is belangrijk voor ons. Ook hun engagement kiezen ze zelf, we leggen hun niets op. Als iemand het even heel druk heeft met een deadline bijvoorbeeld, is het perfect mogelijk om gedurende die periode niet bereikbaar te zijn als Student for Students."

in den beginne 

Svitlana Hulyuvata is studente Handelsingenieur en vrijwilliger bij Students for Students. “Ik geef al jaren bijles. Bij de studenten die ik begeleid, zie ik vaak dezelfde zaken terugkomen zoals druk van familie of vrienden. Studiegerelateerde stress komt ook veel voor, zelfs als de punten best oké zijn. Toch merk ik dat veel mensen dat eigenlijk niet per se als een probleem zien dat ze moeten oplossen, maar eerder als een omstandigheid die er nu eenmaal is en waarmee ze moeten omgaan. Daarom stapt niemand naar het STIP, volgens mij, terwijl erover kunnen babbelen wel goed kan doen. Die leegte vult Students for Students hopelijk op.” Een gelijkaardig geluid klinkt bij Heleen Vandenberghe, masterstudente Rechten en eveneens vrijwilliger. “Eenzaamheid is een erg onderschat probleem onder studenten, deels omdat het zo onzichtbaar is. Bij Students for Students wil ik graag helpen met een netwerk uitbouwen en een ruimte creëren waar mensen zich welkom voelen en naartoe willen gaan omdat het er gezellig is. Door evenementen te organiseren los van het ‘hulpverlenersaspect’ kan Students for Students die plek worden. Zo kunnen we een peer supporters network opzetten en helpen we de eenzaamheid te bestrijden.” 

Eenzaamheid is een erg onderschat probleem onder studenten, deels omdat het zo onzichtbaar is.

Students for Students moet een brug vormen, de leemte opvangen tussen je plan trekken en professionele begeleiding. Hoe dat precies in zijn werk zal gaan, is nog onduidelijk en zal in de praktijk sterk verschillen van vrijwilliger tot vrijwilliger. Waar Svitlana zich eerder wil richten op lotgenoten helpen, legt Heleen de focus op het netwerk dat Students for Students op den duur moet worden. Concrete zaken worden allemaal met de vrijwilligers besproken, zoals Enya aanhaalde. Veel hangt daarom af van de visie van de individuele vrijwilliger. Soms zorgt dat voor een ietwat warrige communicatie, zoals blijkt uit de elkaar tegensprekende antwoorden op dezelfde vragen. Maar ook wanneer ik nog onbeantwoorde vraagstukken als “Hoe wil je je bekendmaken aan je studiegenoten als een ‘veilig aanspreekpunt’?” aan de vrijwilligers voorleg, hoor ik twee verschillende, maar even resolute antwoorden. Verschillende karakters zijn natuurlijk een factor in dat verschil, maar het feit dat ze aan andere faculteiten les volgen, speelt evengoed mee. Wat aan de ene faculteit zal werken, zal aan een andere niet opgaan. Grootte van of competitiviteit binnen de opleiding, 'type' student, veel werkstudenten of niet... Het zijn allemaal stukken in de puzzel.

Voorlopig heeft Students for Students voornamelijk uit de niet-generatiestudenten gerekruteerd, maar ze staan open voor iedereen. Nu er dit jaar aan de universiteit vooral aandacht wordt besteed aan hoe eerstejaarsstudenten middenin coronatijden een degelijk jaar aan de universiteit geboden kan worden, lijkt deze aandacht voor de iets oudere garde aan UAntwerpen geen overbodige luxe. Daarnaast is het alleen maar positief dat je terecht kan bij medestudenten: de deur naar het STIP en andere begeleiding kan een drempel vormen, waar een studiegenoot toegankelijker is. “Als medestudent begrijp je elkaar misschien wel beter”, merkt Svitlana op. “De enige mensen die weten hoe het is om in een pandemie te moeten studeren, zijn je studiegenoten. Studentenbegeleiders hebben hun opleiding al achter de rug, dat is toch nog iets anders.” 

en er was licht 

In alle gesprekken die ik over Students for Students voer, staat de opleiding centraal. Hoewel veel vaardigheden die onder peer support vallen in de praktijk al aangewend worden in ‘reguliere’ vriendschappen en andere relaties, blijven de opleidingsmomenten belangrijk om aan te leren hoe je als vrijwilliger op een vertrouwelijke en empathische manier luistert. Een belangrijk aspect daarvan zijn de grenzen: als vrijwilliger mag je geen grenzen overschrijden bij de studenten die je wil helpen, maar die van jezelf moet je natuurlijk ook bewaken. Enya vertelt: “Doorheen het academiejaar komen we om de twee weken met de vrijwilligersgroep samen. De Students for Students kunnen dan onderling bespreken hoe het bij hen gaat, hoe ze verschillende zaken aanpakken… Wij zijn erbij om te kunnen antwoorden op vragen die vrijwilligers hebben, maar ook om ervoor te zorgen dat het menselijk blijft. We willen niet dat de studenten die zich engageren, zichzelf uit de naad werken om Jan en alleman te redden en ondertussen zichzelf compleet vergeten.”  

Je zit ergens tussen een vriendschapsband en een hulpverlener in.

Dat klinkt als een reële vrees: hoewel de officiële beschrijving op de site van UAntwerpen uitdrukkelijk stelt dat een Student for Students niet elk moment van de dag beschikbaar zal zijn, is het in de praktijk niet zo eenvoudig om zulke grenzen te stellen. “Het zal niet altijd een gemakkelijke balans zijn”, geeft Enya aan. “Je zit ergens tussen een vriendschapsband en een hulpverlener in, maar ook dat gedeelte komt uitgebreid aan bod tijdens de opleiding. De tweewekelijkse supervisiemomenten zullen ook helpen: zo kan je twijfels en lastige situaties altijd met ons en de andere vrijwilligers bespreken. Het voor iedereen menselijk en gezond houden kunnen we alleen maar bereiken door ieders grenzen te bewaken.” Het is een zorg die opduikt. “Ik heb eigenlijk wel een beetje schrik voor het geval ik mijn grenzen niet op tijd kan aangeven en niet op tijd kan doorverwijzen”, geeft Heleen toe. “Je bouwt toch wel een vertrouwensband op met die andere persoon… Ik denk dat ik me daar zekerder over zal voelen na de opleiding.” 

“Students for Students is nu nog geen groot project”, zegt Enya. “Dat is bewust: op termijn mag het absoluut groter, maar voorlopig willen we afwachten hoe het in de praktijk zal lopen en wat de ervaringen zijn van de studenten zelf. Wat ons betreft: elke student die geholpen wordt, is een student die geholpen wordt, ook als je als vrijwilliger de aangeleerde vaardigheden alleen gebruikt binnen je huidige sociale kring. Students for Students is eerder preventieve hulpverlening. Via kleine interventies hopen we dat studenten zich beter voelen en op die manier niet alleen blijven rondlopen met hun problemen, klein of groot.”