U krijgt ze allemaal wel eens, mails die een uitnodiging voor een evenement bevatten waarbij je niet goed weet wat precies dit evenement eventueel met uw persoontje kan linken. Ik krijg ze ook. Ze zijn vaak het lot beschoren de spam-map te gaan bevolken. Dit gebeurt nogal eens met mails afkomstig van de pastorale dienst. De katholiek in mij is niet bepaald vurig aanwezig of ambitieus en verder heb ik jammer genoeg de gewoonte die mails nogal snel richting de prullenbak te slepen. Na de onwijs interessante avondlijke uiteenzetting rond het thema voluntourism (lees er alles over in dwars 98), nam ik me voor om voortaan de mails van de dienst vaker onder de loep te nemen.
De eerstvolgende mail van de pastorale dienst had als onderwerp “Nocturne in de kathedraal”. Chauvinistisch als ik ben, werd na mijn nieuwsgierigheid ook mijn aandacht gewekt door het woord 'kathedraal'. De poster in bijlage versterkte dit effect nog eens. Daarop stond namelijk een tekening van de moeder aller kerken in het avondduister te pronken. Prachtig gebouw, die Onze-Lieve-Vrouwe-Kathedraal. Ook wel bekend als het mooiste gebouw in Antwerpen. Eveneens gekend als de enige Vlaamse toren mooier dan het belfort van Brugge. Brugge, u overigens welbekend als de mooiste stad van Vlaanderen, na Antwerpen welteverstaan. U ziet het, geen toevalligheden hier, de cirkel is rond. En alsof dat allemaal niet genoeg was om mij te overtuigen de bestanden in deze mail verder te exploreren, stond enigszins centraal in het inleidende tekstje de term Westmalle en in die vloeibare vorm wil ik het woord Gods al eens graag tot mij nemen. In opdracht van dwars (lees: als excuus om Westmalle te gaan consumeren) zakte ik dus af naar de wijsvinger van Antwerpen. Bleek dit weer eens een goede beslissing. Ieder van ons kent de 123-meter hoge toren en de omlijsting van de kathedraal, met het ijsbolletje in het midden op het dak. Maar wie is er al daadwerkelijk binnen geweest? Ongelooflijke meesterwerken hangen hier ter uwer beschikking, uiteraard van Pieter Paul Rubens, maar wist je ook dat er sinds kort een Jan Fabre staat te glimmen?
Er was een vrij breed programma voorzien voor de nocturne. De kathedraal werd immers maar enkele uurtjes opengesteld voor ons. Last-minute werd het programma zelfs tweetalig aangeboden, een uitgestoken hand naar de talrijke Erasmusstudenten die afgezakt waren naar de kathedraal. Wat er dan op het programma stond? Rondleidingen, het praatcafé met de Westmalle-begeleiding, de vertoning van Nello en Patrasche en een optreden van het Amahoro-koor. Verder was er natuurlijk ook plaats voorzien voor bezinning in de stilteplek. Voor wie de namen Nello en Patrasche geen belletje doen rinkelen, check zeker eens A dog of Flanders (1871). Het verhaal over de arme jongen en zijn trouwe viervoeter is in Japan uitgegroeid tot een waar cultverhaal over barmhartigheid.
de hongerigen spijzen
Bij binnenkomst trakteerden Gert Van Langendonck en de zijnen ons op zelfgemaakte soep met brood, een lekker warme vitaminebom die uiterst welkom was in dit stilaan barre weer. De gulle gift stond in lijn met het thema 'barmhartigheid' dat de rode draad vormde doorheen de nocturne. Ik startte met de rondleiding langs de werken en symbolen van de kerk. De priester die de toer gaf, was een van de meest begeesterde sprekers die ik ooit voor mij had. Je hebt van die sprekers die je aandacht zonder verpozen weten vast te houden. Hun vurige passie zorgt ervoor dat een thema zo gebracht wordt dat zelfs de meest gedesinteresseerde persoon zich in hun stem verliest. Hij was tevens gewoonweg hilarisch. “Rechts voor ons bevindt zich de hel, het is er vrij warm, oh en kijk, die man verbrandt terwijl een slang hem in het kruis bijt, het is er denk ik niet leuk.” Ik geloof u op uw woord eerwaarde. Leerrijk was hij ook. Het is fijn iets te weten te komen over kleine anekdotes die een leuke zwier aan de dingen geven. Het woord 'clochard' bijvoorbeeld, waarmee een zwerver wel eens wordt aangeduid of dat je gebruikt om de draak te steken met je hipster-vriend die er wat onsmakelijk uitziet in zijn aardappelzak-outfit. We kwamen te weten dat het woord verbonden is met de kathedraal, meer bepaald met de klokken ervan. Vreemdelingen waren in Middeleeuws Antwerpen namelijk welkom tot 18 uur. Dan weerklonken de klokken en moesten alle klok-charlatans de binnenstad verlaten. Dat verbasterde uiteindelijk tot het woord 'clochard'.
Rechts van ons bevindt zich de hel, het is er vrij warm
De zeven werken van barmhartigheid zijn een ander voorbeeld. De naakten kleden, de dorstige laven, de hongerigen spijzen, de gevangen en de zieken bezoeken en de vreemden verwelkomen. Dat zijn de echte werken van barmhartigheid. Het blijken er maar zes te zijn en dat is niet zo’n fijn katholiek getalletje, men prefereert drieën en zevens. Daarom hebben ze er dus nog maar de doden begraven bijgeknald om een leuker getalletje te bekomen. Rare jongens die katholieken, rare jongens.
De zondaars onder ons die hun hemel willen verdienen kregen wel nog een serieus hart onder de riem gestoken toen de toer halt hield bij een houten kunstwerk met 18 heiligen erop afgebeeld. Wat deze heiligen gemeenschappelijk hadden, was dat hun attest van goed gedrag en zeden op zacht gezegd een aantal keren geweigerd was voor ze het bij hun cv mochten steken. Amusant als hij was, wilde onze gids weinig persoonlijke details over hen kwijt. “Misschien was deze hier een rovershoofdman die zijn vader heeft vermoord, maar ik zeg niks bindend.” Op zich pittig stout, maar de badass heeft toch zijn aureooltje gekregen. Boodschap van het kunstwerk is dat uw teller voor het laatste oordeel begint vanaf uw bekering en berouw. Het kalf is dus nog niet verdronken, hoera!
de dorstige laven
Naast een rondleiding was er ook het praatcafé rond barmhartigheid, waar de loslippigheid en de openheid van geest bespoedigd werden door smaakvolle trappist uit Westmalle. Het motief van de talrijke opkomst van de Erasmusstudenten zal zich hoogstwaarschijnlijk ergens tussen cultuur en bierproeven gevestigd hebben. Het was best grappig om vast te stellen dat ik telkens naar het Engels moest overschakelen als ik een willekeurig iemand aansprak. Het vragende kopje van de aangesprokene zei genoeg. De kathedraal was wederom een plek van verzameling, net zoals in de goede oude tijden. Maar het was ook best jammer om te zien dat de 'inheemse' opkomst eerder miniem was. Nochtans is een bezoek aan de kathedraal echt de moeite waard. Met of zonder nocturne. Puur voor het gebouw en de kunst erin zelf.
Ik zou namelijk nog uitleg moeten verschaffen over hoe het er aan toe ging in het praatcafé, maar daarvoor moet ik me verontschuldigen. Nadat ik aan een Westmalle tripel ben geraakt, ben ik vrijwel direct terug de kathedraal binnen gekuierd. Gewoon om er in te verdwalen. Dat is misschien nog de grootste aanrader. Nodig jezelf eens uit om erin te verdwalen. Kom totaal onvoorbereid in aanraking met De kruisafneming van Rubens. Zonder gids, zonder boekje. Gewoon kijken. Gewoon bewonderen. Om de avond af te sluiten was er nog het koor van Amahoro. Er is geen betere plek om een koor op te stellen dan in een gotische kathedraal: de akoestiek is er geweldig en het zorgt elke keer weer voor een kippenvelmomentje. Maar meer moet daarover ook niet gezegd worden. Na nog een laatste blik op het drieluik verlaat ik de kathedraal met een voldaan gevoel. Bijna voldaan; misschien toch nog één trippeltje ...