geschiedenisinstituut Netflix

Professor De Munck heeft zelf geen abonnement op Netflix, maar geen problemen met het geschiedenisaanbod van het platform. “Eigenlijk kunnen we dat als historici enkel maar toejuichen. Het probleem is wel dat veel films en documentaires hun hand overspelen en dat ze pretenties hebben die ze niet kunnen waarmaken. Zolang ze niets méér pretenderen dan amusementswaarde, kan je daar niet veel op zeggen, maar zodra de makers ervan ook claimen iets te kunnen zeggen over het verleden, wordt het natuurlijk een ander verhaal. Het risico op ergernis vergroot naarmate de producenten meer de pretentie hebben om dicht bij de historische realiteit te komen.”

Veel films en/of series brengen op voorhand een zinnetje in beeld, waarin de kijkers gewaarschuwd worden. Als voorbeeld noemen we het zinnetje dat verschijnt voordat een aflevering van Narcos begint. En omdat je waarschijnlijk toch niet de moeite neemt om het elke keer te lezen, zijn we zo vrij geweest om het te vertalen:

'Deze serie is geïnspireerd door ware gebeurtenissen. Sommige personages, namen, bedrijven, incidenten, bepaalde locaties en gebeurtenissen zijn gefictionaliseerd voor dramatiseringsdoeleinden. Elke gelijkenis tussen naam, personage of geschiedenis van een persoon, berust volledig op toeval en is onbedoeld.'

De meeste films die zijn gebaseerd op waargebeurde verhalen, beginnen met een soortgelijk of iets korter zinnetje. Professor De Munck vindt dit voldoende. “Dat zinnetje drukt eigenlijk vrij goed uit wat er doorgaans gebeurt als er van een historische episode een film wordt gemaakt.”

correcte feiten

Toch bestaan er ook films die dichter bij de realiteit lijken te staan. Maar de feiten correct representeren? Dat doet zelfs academische literatuur niet. “Ik denk niet dat feiten überhaupt ooit helemaal ‘correct’ kunnen worden weergegeven. Het gaat altijd om een interpretatie of om één bepaald perspectief op de ‘feiten’. Dat is ook met een wetenschappelijk boek het geval, overigens. Voor filmmakers geldt in mijn ogen opnieuw dat het riskanter wordt naarmate de filmmaker realisme nastreeft en dus pretendeert heel dicht bij de historische realiteit te komen", stelt De Munck. 

"Neem bijvoorbeeld de openingsscène van Saving Private Ryan (Steven Spielberg), waarin de landing op D-Day op extreem realistische wijze wordt weergegeven. Je krijgt als het ware de indruk zelf op het strand aanwezig te zijn en dat de kogels je om de oren vliegen. Het blijft echter een ingenieus in elkaar geknutselde interpretatie, die mijlenver af staat van wat de soldaten echt beleefden. En het blijft één gezichtspunt, namelijk dat van de geallieerden. Geef mij dan maar films waarin de conventies en de codes zichtbaar worden gemaakt en waarin de ‘suspension of disbelief’ wordt opgeschort, zodat je als kijker verplicht wordt na te denken over het waarheidsgehalte van het verhaal of de beelden waar je naar zit te kijken. Pasolini (Italiaans filmregisseur, nvdr.)  heeft zo een paar interessante dingen gedaan, bijvoorbeeld.”

De volgende keer dat je naar een historisch geïnspireerde film of serie kijkt, wees je er dan van bewust dat de feiten misschien anders liggen. Of dat feiten an sich altijd vol perspectief zitten.

dwarse filmtips

Ben je nieuwsgierig geraakt, maar zet je liever niet meteen Oempa Loempa’s aan het werk? Of je downloadt liever illegaal? Hierbij enkele tips van films met een historisch, maar daarom niet minder dwars karakter:

• Hitler’s Circle of Evil;
• Bonnie & Clyde;
• The Cuba Libre Story;
• Sarajevo;
• 1898. Our last men in The Filippines; 
• Hurricane Carter.

Alle citaten opgenomen in dit artikel hebben effectief plaatsgevonden in de communicatie tussen dwars en Prof. De Munck. Professor De Munck is geen fictief personage. dwars is geen fictief studentenblad. Alle vermoedens van fictie die eventueel uit dit artikel voortkomen, berusten volledig op toeval en zijn onbedoeld.