Geschiedenis krijgt Sax-appeal

Wanneer ben je jeugdauteur geworden en van waaruit is dat idee ontstaan?

Aline Sax Mijn eerste boek (‘Mist over het strand’, nvdr.) is uitgekomen in 2001, maar ik ben het beginnen schrijven in 1999, toen ik vijftien was. Ik schrijf eigenlijk zolang ik mij kan herinneren. Al toen ik in het eerste leerjaar zat, wilde ik een boek schrijven. Dat lukte aanvankelijk echter niet zo vlot. Tijdens een reis naar Normandië ben ik enorm geïnteresseerd, geobsedeerd bijna, geraakt door de Tweede Wereldoorlog. Toen ik over D-Day en Normandië begon te lezen, vond ik in een boek een foto van twee kindsoldaten. Die jongens op de foto waren ongeveer zo oud als ik en dat intrigeerde me. Ik wilde graag weten wie ze waren en wat ze hadden meegemaakt, maar nergens vond ik informatie. Toen ben ik zelf een verhaal beginnen verzinnen. Dat verhaal is uitgegroeid tot mijn eerste boek. Het was voor mij logisch en leuk dat mijn twee passies, schrijven en geschiedenis, samen kwamen.

Je bent een erg populaire jeugdauteur en bovendien ook al voor heel wat genomineerd geweest. Hoe ga je daarmee om?

Sax Natuurlijk is dat leuk. Er is wel een verschil tussen jonge lezers die iets goed vinden en volwassenenjury’s die echt iets kennen van literatuur, vind ik. Veel auteurs zeggen: “Zolang de jongeren het goed vinden is het goed.” Jongeren moeten meegesleept worden in het verhaal en het is inderdaad heel leuk te horen dat ze het goed vinden, maar aan de andere kant is het ook erg waardevol als je vanuit een professionele hoek goede feedback krijgt.

Je vertelt zelf over het verschil tussen volwassenen en jongeren. Had je dit jonge doelpubliek (16+) voor ogen toen je begon te schrijven? Of zie je op dit moment je publiek breder?

Sax Voor mijn eerste boek heb ik daar totaal niet bij stil gestaan. Ik veronderstelde wel dat het een jeugdboek zou worden, aangezien ik zelf nog jong was. Ik stuurde het daarom ook naar jeugduitgeverijen. Het eerste boek werd gecategoriseerd onder 12+. Heel leuk om te zien dat samen met mijn leeftijd ook de hoofdpersonages en het doelpubliek verschuiven. De laatste boeken zijn allemaal 16+ en ik voel mij wel goed in de cross-overliteratuur, want het combineert de positieve dingen van jeugdliteratuur met de positieve dingen van volwassenenliteratuur.

Wat zijn die positieve dingen dan?

Sax De wereld van mijn hoofdpersonages is helemaal niet zover af van mijn eigen wereld. Ik hoef mij niet bezig te houden met een gepensioneerde zestiger die last heeft met zijn ex. Veel volwassenenauteurs vergeten dat een boek ook een verhaal mag bevatten. In de jeugdliteratuur zie je dat het verhaal erg belangrijk blijft. Anderzijds zijn 16-plussers ook geen kinderen meer. Ik hoef me dus niet druk te maken over het gebruik van moeilijke zinsconstructies bijvoorbeeld. Maar als ik zin heb om een seksscène te schrijven, dan schrijf ik er gewoon een. Het is leuk dat het speelse en het serieuze gecombineerd kunnen worden in cross-overliteratuur. Toen ik zelf vijftien was, verdwaalde ik in de volwassenenliteratuur omdat die cross-overliteratuur er gewoon niet was. Ik vind het leuk dat die kloof stilletjes aan wordt gedicht en dat de boeken zowel jongeren als volwassenen kunnen aanspreken.

Is het gemakkelijk om nu jeugdauteur te zijn? Veel jongeren lijken meer en meer te leven in een beeldcultuur. Merk je daar iets van?

Sax Ik ben zelf jong en heb die evolutie niet bewust ervaren. Eigenlijk houd ik me niet echt bezig met het aantal lezers. Er zijn er nog altijd die lezen, en die verdienen goede boeken.

Je schrijft historische jeugdromans. Zijn jongeren geïnteresseerd in geschiedenis?

Sax Ik geef historische lezingen en dan weten sommige mannekes hoeveel landingsvaartuigen op D-day het strand opkwamen, terwijl anderen met moeite Hitler kunnen situeren. Nu, ik trek mij dat niet aan. Ik probeer mijn verhaal altijd te kaderen zodat de lezers weinig voorkennis nodig hebben. Het belangrijkste is dat het boek je laat voelen wat er toen is gebeurd. Voor een verhaal moet ik weten wat mensen in die tijd aten, waar ze sliepen, welke kleren ze droegen, hoeveel een brood kostte... Het is erg zintuiglijk: je moet het kunnen ruiken, voelen, smaken. Maar ik denk wel dat hoe meer je weet over het onderwerp, hoe leuker het is te zoeken wat ik heb verzonnen en wat niet. Als je weinig weet, dan heb ik hopelijk die twee zo goed vermengd dat je toch een sfeerbeeld krijgt. Ik denk dat historische romans een goede manier zijn om geschiedenis te leren. Je leert dingen zonder erbij stil te staan.

Je bent doctoraatsstudente hier op de UA. Waarover gaat je onderzoek?

Sax De voorlopige titel is: ‘De Weltanschauung van de Vlaamse collaborateurs tijdens de Tweede Wereldoorlog’. Het gaat over de manier waarop de kleine man in de straat in de collaboratie is gestapt of gerold. Ik ben op zoek naar motieven of patronen die blijkbaar leiden tot collaboratie.

Gebruik je de resultaten van je onderzoek voor je boeken?

Sax Af en toe laat ik het onderzoek voor mijn studies en mijn boeken samengaan. Mijn boek ‘De hond van Roosevelt’ is eigenlijk het onderwerp van mijn licentiaatverhandeling. ‘Wij, twee jongens’, een ander boek, gaat over een familie die emigreert naar Amerika. Op weg naar New York moeten ze overnachten in Antwerpen. Ze logeren in een speciaal logementhuis voor landverhuizers. In mijn tweede kandidatuur moesten wij een oefening over bevolkingsregisters op het Zuid maken. Ik heb toen gevraagd of ik wat van die oefening mocht afwijken en heb toen onderzoek gedaan naar dergelijke logementhuizen op het Zuid. Over de Vlaamse collaboratie heb ik nog geen boek geschreven, maar zeg nooit "nooit" natuurlijk.

Ik hoef mij niet bezig te houden met een gepensioneerde zestiger die last heeft met zijn ex.

Heb je genoeg tijd om die twee types onderzoek te combineren?

Sax Ik heb het altijd moeten doen: op de middelbare school, tijdens mijn opleiding Geschiedenis en nu opnieuw. Ik heb geleerd om te combineren. Bovendien doe ik het zo graag dat ik er de nodige tijd in wil steken.

Weten je collega's van je bekendheid als jeugdauteur?

Sax In het literair wereldje doet mijn naam zeker een belletje rinkelen. De mensen hier weten wel dat ik boeken schrijf, maar ik denk niet dat ze weten waarover ze gaan. Dat het historische romans zijn en dat de Tweede Wereldoorlog er iets mee te maken heeft, zullen ze wel kunnen raden. De mensen die mijn boeken lezen zullen mijn naam wel herkennen, maar ik word niet elke vijf minuten aangeklampt, hoor.

Komt er een nieuw boek?

Sax Dat komt er zeker!

Weet je al waarover het gaat?

Sax Ik ben er al mee bezig, maar ik ben de laatste weken toch beginnen twijfelen. Ik wou een boek over Berlijn schrijven. Ik heb daar gestudeerd en heb een enorme affiniteit met de geschiedenis van de muur opgebouwd. Ik had bovendien ook een goede verhaallijn in gedachten. Maar na mijn twee boeken over Adriaan (het hoofdpersonage uit ‘Wij, twee jongens’ en ‘Schaduwleven’, nvdr.), wil ik misschien toch nog een derde verhaal over hem schrijven. Als auteur moet je met een buikgevoel schrijven. Het boek over Berlijn schrijf ik nog te veel met mijn hoofd. Anderzijds zie ik een beetje op tegen een derde boek. Dat was niet het originele plan, zo'n vervolg schept immers ook weer verwachtingen. Ik hoop dat ik het ga doen, ik denk het wel.

Er komt dus een derde deel: een primeur!

Sax Het is een grote primeur dat ik nu zeg dat ik een derde boek overweeg. Veel lezers vragen naar een vervolg. Ik verduidelijk altijd dat het bij deze twee boeken blijft. Maar ik wil het niet schrijven omdat de lezers het vragen. Ik wil het eigenlijk vooral voor mezelf schrijven.

Tot slot, heb je zelf een favoriet jeugdboek?

Sax Ja! ‘De wonderbaarlijke reis van Edward Tulane’ van Kate DiCamillo, een verhaal over een porseleinen konijn dat na een wonderbaarlijke reis minder zelfingenomen wordt. Maar ook ‘De jongen in de gestreepte pyjama’ van John Boyne, dat over de Tweede Wereldoorlog gaat. Of wat had je gedacht?