In 2004 publiceerde dr. Dirk Van Duppen zijn controversiële boek De Cholesteroloorlog, waarom geneesmiddelen zo duur zijn. Daarin verdedigt hij het Nieuw-Zeelandse systeem van openbare aanbestedingen voor geneesmiddelen met dezelfde moleculaire samenstelling. Dit zette hem op ramkoers met professor Leo Neels van onze faculteit PSW en tevens woordvoerder van pharma.be, de Belgische koepel van de farmaceutische industrie. Vandaag is dit zogenaamde ’kiwimodel’ gedeeltelijk overgenomen door de overheid. Voor het eerste onderwerp van deze nieuwe rubriek zet dwars de twee kemphanen van weleer weer tegenover elkaar. Heren…
Pro
In het 'kiwimodel' kiest een team van onafhankelijke deskundigen de beste geneesmiddelen. Dit gebeurt op basis van objectieve wetenschappelijke studies en op basis van een wetenschappelijke behoefteanalyse. Rond die voorkeursgeneesmiddelen organiseert de overheid een openbare offerte om de beste prijs te bekomen. Vandaag gebeurt dit al voor de aankoop van vaccins door de gewestelijke overheden.
Het geneesmiddel van de firma die de beste voorwaarden biedt wordt gedurende drie jaar voor 100% terugbetaald. In eerste instantie wordt de aanbesteding toegepast op eenzelfde geneesmiddel uit patent, dat door verschillende firma’s op de markt wordt gebracht. Vervolgens wordt van geneesmiddelen die eenzelfde indicatie hebben (bijvoorbeeld verschillende cholesterolverlagers) en evenwaardig zijn, een eerste keuze gemaakt. Namelijk dat geneesmiddel waarvan de producent de beste voorwaarden biedt. Daarnaast worden nog een tweede of derde geneesmiddel van die groep gekozen naargelang de behoeften. Indien een patiënt de eerste keuze niet zou verdragen kan hij volgende keuzes volledig gesubsidieerd krijgen, mits eenvoudige motivering door de arts.
Het kiwimodel keert dus het aanbodsgedreven geneesmiddelenbeleid om naar een behoeftegestuurd beleid, waarbij de overheid eerst de beste geneesmiddelen selecteert en vervolgens de markt optimaal laat spelen om forse prijsverlagingen te bedingen. Het kiwimodel verbetert daardoor de kwaliteit van het voorschrijfgedrag én doet de kosten fors dalen. Omwille van zenuwachtigheid voor de komst van het kiwimodel heeft de farmaceutische industrie de laatste maanden reeds 900 geneesmiddelen fors in prijs laten zakken. Bijvoorbeeld de cholesterolverlager Zocor, waarmee De Cholesteroloorlog begonnen is, daalde in prijs van 184 euro naar 57 euro. De prijs van het generiek is reeds gedaald tot 49 euro (-74%). Een simulatiestudie die het kiwimodel toepast op het huidige geneesmiddelenverbruik in België gaf 1,5 miljard euro opbrengst voor de ziekteverzekering.
Dr. Dirk Van Duppen
Contra
Alles is altijd te duur: als men de focus uitsluitend richt op de prijs van een product, kan men makkelijk scoren. De prijs van originele octrooigeneesmiddelen is in België nochtans onder het Europese gemiddelde: zowel de farmaceutische industrie als de Belgische autoriteiten volgen dit kritisch op. De ziekteverzekering betaalt zeker geen te hoge prijs voor de geneesmiddelen.
Eén element isoleren uit zijn context leidt tot vertekening. Vooreerst is de kwaliteit van onze gezondheidszorg veel beter, onder meer doordat Belgische patiënten toegang hebben tot meer en betere geneesmiddelen, en Nieuw-Zeeland speelt ook geen enkele rol inzake wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen of de productie ervan, terwijl België hierin een voorloper is, met 28.000 werknemers.
Terecht hebben de parlementaire meerderheid en de regering de imitatie van het voorgestelde model beperkt tot moleculen waarvan het octrooi vervallen is, zodat de te hoge nettoprijs van generieken wordt gecorrigeerd. Want dat is de échte paradox: de werkelijke prijs van generieken is hoog, en deze van originele geneesmiddelen onder octrooi is eerder laag.
Het is de farmaceutische industrie die investeert in wetenschappelijk onderzoek; dat vergt grote en risicovolle investeringen. Indien die risico’s niet waren genomen in het verleden, zouden wij vandaag nog vechten met aandoeningen die nu banaal lijken en waartegen efficiënte vaccins of geneesmiddelen bestaan. Het is dus makkelijk om één aspectje uit de waardeketen te lichten en daarop te schieten, en het is iets moeilijker om in dergelijk selectief debat de nuance in te brengen die essentieel is.
Dat de farmaceutische sector aan kritiek wordt onderworpen en ter verantwoording wordt geroepen, is geen enkel probleem, omdat maatschappelijke verantwoordelijkheid voor deze industrie – die de patiënt eerst plaatst – als gegoten zit.
Professor Leo Neels